پیام خراسان - ایسنا/خراسان رضوی موضوع امنیت غذایی و ارتباط آن با منابع پایه از جمله آب و خاک و عوامل تاثیرگذار بر آن‌ها از جمله موضوعاتی است که همواره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این میان بخش کشاورزی با افزایش و بهبود کیفیت تولیـدات مواد غذایی، نقش اساسی در تحقق امنیت غذایی ایفا می‌کند.

در همین راستا فرشته حسینی، معاون آموزشی و پژوهشی پژوهشکده علوم و فناوری مواد غذایی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی در میزگرد ایسنا که به منظور بررسی چالش‌ها و راهکارهای پیش روی امنیت غذایی در کشور برگزار شد، با اشاره به موضوع آمایش سرزمین اظهار کرد: اگر آمایش درستی از کشاورزی در کشور داشته باشیم به همین تناسب در حوزه صنایع غذایی نیز پیشرفت خواهیم داشت، زیرا در صنایع غذایی نقشه راه مشخصی وجود ندارد.

صنایع غذایی یکی از صنایع مهم و مولد کشور است/ حدو 13 درصد از کل فرصت‌های شغلی در کشور مربوط به حوزه صنایع غذایی است
وی در خصوص اهمیت صنایع غذایی در کشور افزود: صنایع غذایی یکی از صنایع مهم و مولد کشور است. به عنوان مثال طبق آمار سال گذشته از کل تعداد 8429 واحد فعال صنعتی در کشور حدود 12 درصد این واحدها در حوزه صنایع غذایی فعالیت داشتند. همچنین حدود 13 درصد از کل فرصت‌های شغلی در کشور نیز مربوط به این حوزه است.
معاون آموزشی و پژوهشی پژوهشکده علوم و فناوری مواد غذایی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی با اشاره به ابعاد سیاسی امنیت غذایی افزود: طی سال‌های گذشته بیشترین اعتراضات و ناامنی‌ها در کشور مربوط به خوراک مردم بوده است به این دلیل که خوراک و غذا جزو نیازهای اولیه انسان‌ها است. بنابراین باید از این بعد نیز به این حوزه توجه شده و نقش راه مشخصی برای آن تعیین شود. به دلیل اهمیت و اساسی بودن صنایع غذایی ورود بخش خصوصی به این صنعت قابل توجه بوده است.
در حوزه صنایع غذایی در سطح فناوری‌های بالا ورود پیدا نکرده‌ایم
حسینی عنوان کرد: صنایع غذایی کشور به دلیل ورود افراد غیر متخصص و با مهارت پایین در مراحل اولیه باقی مانده است. یعنی از محصول اولیه کشاورزی حداکثر فرآوری صورت نمی‌گیرد و به همین دلیل در حوزه صنایع غذایی در سطح فناوری‌های بالا ورود پیدا نکرده‌ایم.
وی تصریح کرد: طی سال‌های اخیر صنایع غذایی ما وابسته به مواد اولیه وارداتی از خارج کشور شده است. همچنین شرایط تحریم نیز باعث شده واردات افزودنی‌هایی که برای تولید نان مطلوب مدنظر بوده صورت نگیرد. همین موضوع نیز باعث تحت تاثیر قرار دادن کیفیت نان در کشورمان شده، ضایعات را افزایش و تولید محصولات را در برخی حوزه‌ها کاهش داده است. اگر توسعه صنایع تبدیلی متناسب با آمایش سرزمین صورت گیرد، محصولاتی را خواهیم داشت که حتی در سطح بین‌المللی و صادرات نیز ارزش افزوده ایجاد کنند.
معاون آموزشی و پژوهشی پژوهشکده علوم و فناوری مواد غذایی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی تاکید کرد: باید چرخه فناوری را در کشور کامل و از آن ماده خام کشاورزی که با زحمت به دست آمده، ارزش افزوده ایجاد کنیم. یعنی حتی از تفاله‌های محصولات کشاورزی نیز باید استفاده کنیم.
تکنولوژی‌های مورد استفاده در حوزه کشاورزی قدیمی است
حسینی با اشاره به کاهش ضایعات از طریق بهسازی و نوسازی تکنولوژی‌های صنایع غذایی کشور خاطرنشان کرد: متاسفانه در حوزه استحصال صنایع قند کشور بهره‌وری پایینی نسبت به دنیا داریم که بخشی از آن به کیفیت چغندرقند و بخشی نیز به ناکارآمدی بخش‌های فرآوری مربوط است. به دلیل اینکه نمی‌توانیم از چغندرقند به مقدار لازم قند استحصال کنیم. همچنین تکنولوژی‌های مورد استفاده در این حوزه قدیمی هستند و باید نگاهی به استفاده از تکنولوژی‌های مدرن و روز در صنایع غذایی داشته باشیم.
وی افزود: برخی مواقع در حوزه صنایع غذایی تولیدکننده‌ها از دستگاه‌های نظارتی جلوتر هستند. به عنوان مثال تولیدکننده‌ای از یک محصول خام کشاورزی ماده‌ای تولید می‌کند که استانداردهای آن هنوز داخل کشور تعریف نشده‌ و پیچیدگی‌هایی در حوزه استاندارد آن‌ها وجود دارد. به همین دلیل برخی مواقع تولیدکنندگان از تولید آن ماده غذایی صرف نظر می‌کنند.
در ادامه بهنام کامکار، عضو هیات علمی گروه اگروتکنولوژی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص تاثیر کشت فرا سرزمینی بر تامین امنیت غذایی در کشور اظهار کرد: کشت فرا سرزمینی می‌تواند بر ایجاد امنیت غذایی در کشور بسیار اثر گذار باشد. برای مثال کشت پنبه به صورت فرا سرزمینی در حال انجام است و این مساله موجب ایجاد محصولی با قیمت پایین‌تر می‌شود اما این مورد نیز خود نیازمند آمایش اساسی در سطح جهانی و وجود روابط مناسب بین‌المللی است.
عضو هیات علمی گروه اگروتکنولوژی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به معیشتی بودن کشاورزی در ایران عنوان کرد: کشاورز به دنبال اقتصاد خوب است به خصوص که کشاورزی در کشوری مانند ایران معیشتی است. عمده‌ کشاورزان ایرانی دانش بومی مبتنی بر آزمون و خطا یا سنتی دارند.
کامکار افزود: هنگامی می‌توانیم به سمت کشت‌ و صنعت‌های بزرگ و زمین‌های یکپارچه حرکت کنیم که معیشت جمعیت قابل توجهی از خانواده‌های ایرانی به کشاورزی وابسته نباشد. باید آموزش‌های لازم به کشاورزان داده شود و متخصصین و مهندسان کشاورزی در این امر موثر هستند.

باید زنجیره‌ای از تولید تا فرآوری و بازاریابی در حوزه کشاورزی ایجاد شود
وی تصریح کرد: اگر قرار است اتفاق درستی در حوزه کشاورزی رقم بخورد یکی از راهکارها این است که زنجیره‌ای از تولید تا فرآوری و بازاریابی به‌وجود آوریم. این موضوع چند مزیت دارد، به عنوان مثال دست دلال از حوزه کشاورزی قطع شده و کشاورز به سود خواهد رسید. اگر کشاورزی سودآور شود آن زمان کشاورز برای بهتر شدن محصول خود هرکاری خواهد کرد.
کامکار با اشاره به راهکارهای بهبود کشاورزی و صنایع غذایی در ایران خاطرنشان کرد: مدیریت و ساماندهی مصرف نهاده‌ها، انسجام بین تولیدکننده و مصرف‌کننده و از همه مهمتر باز کردن مسیرها و مبادی اقتصاد بین‌الملل برای کشاورزان که بتوانند محصولات خود را با ارزش افزوده به فروش برسانند از راهکارهای بهبود کشاورزی و صنایع غذایی در ایران است.
صنایع غذایی در ایران نسبت به 10سال گذشته توسعه پیدا کرده است
معاون آموزشی و پژوهشی پژوهشکده علوم و فناوری مواد غذایی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی نیز درباره تاثیرگذاری مراکز پژوهشی بر حوزه تولید گفت: در حوزه پژوهش اقدامات خوبی صورت می‌گیرد، اما نتایج آن به خوبی محسوس نیست، زیرا پیوست اقتصادی و قانونی آن به درستی تعریف نشده است. به طور مثال اگر پژوهشی در حوزه صنایع غذایی انجام دادیم و ماده‌ای را استخراج کردیم اگر ارزش افزوده‌ای ایجاد نکند و شکل اقتصادی درستی نداشته باشد آنگاه پژوهش از حالت کاربردی خارج می‌شود.
حسینی افزود: صنایع غذایی ایران نسبت به 10سال گذشته از نظر تعداد و کمیت محصولات غذایی توسعه پیدا کرده است.
وی با اشاره به الگوهای مصرف تصریح کرد: در سال‌های اخیر الگوهای مصرف مواد غذایی تغییری اساسی پیدا کرده، زیرا مردم نسبت به این موضوع حساسیت بیشتری نشان داده‌اند. به همین تناسب هر چقدر که اطلاعات مردم در حوزه کیفیت مواد غذایی افزایش پیدا کند تولیدکنندگان نیز دقیق‌تر عمل خواهند کرد.
خشکسالی‌های شدید در کشور به 10 الی 11 سال کاهش پیدا خواهد کرد
در ادامه این میزگرد، عضو هیات علمی گروه اگروتکنولوژی دانشگاه فردوسی مشهد تاکید کرد: ایران از نظر مختصات جغرافیایی و اقلیمی در بدترین نقطه کره زمین یعنی کمربند فشاری قرار دارد. همچنین به دلیل شرایط توپوگرافی،عوامل سهول دهنده توده‌های جوی را نداریم و در تغییرات اقلیمی جزو هفت کشور های‌ریسک در آینده قرار داریم. طبق پیش‌بینی‌ها از این به بعد خشکسالی‌های شدیدی که هر 120 سال در کشور اتفاق می‌افتاد به هر 10 الی 11 سال خواهد رسید.
کامکار خاطر نشان کرد: از نظر منابع آبی در نقطه خطرناکی در رده‌بندی کشورهای دنیا قرار داریم. به طور مثال استان گلستان باوجود قرار گرفتن در شمال ایران پنجمین استان خشک کشور و هفتمین استان در معرض خطر خشکسالی‌های ویرانگر است.
ایران رتبه اول دنیا در فرسایش خاک را دارد
وی ادامه داد: باید برای تغییر اقلیم در کشور آماده باشیم. متاسفانه در فرسایش خاک رتبه اول دنیا هستیم و سالانه 3میلیارد متر مکعب خاک در ایران دچار فرسایش می‌شود.

بخش زیادی از مشکلات ما در حوزه کشاورزی مربوط به اقلیم است
در ادامه معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: در کشور ما اقلیم در کشاورزی بین 35 الی 50 درصد نقش دارد و بخش زیادی از مشکلات ما در حوزه کشاورزی مربوط به اقلیم است.
غلامحسین ساربان اظهار کرد: اعتقاد دارم که الگوی کشت مناسبی در کشور وجود ندارد. ایجاد یک الگویی کشت مناسب نیازمندچهار الزام مهم است. این الزامات شامل الزام فنی، الزام اقتصادی، الزام راهبری و نگاه دولت و الزام زیست محیطی است. 
وی افزود: یک راهکار برای حل مشکلات در حوزه کشاورزی این است که از درون بخش کشاورزی برای ارتقاء آن هزینه کرده و دومین راهکار در حوزه کشاورزی توجه به تاریخ کشت مناسب است. 
به گفته کارشناسان و صاحب نظران به منظور دستیابی به امنیت غذایی به‌ عنوان هدف اصلی سیاست‌های توسعه در کشور باید اقداماتی همچون آمایش صحیح در بخش کشاورزی، ایجاد الگوی‌های کشت مناسب، مدیریت صحیح و ساماندهی منابع مختلف از جمله آب، خاک، ایجاد انسجام میان بخش تولید و مصرف، ایجاد سیاست‌های پایدار و نقشه راه مشخص در حوزه صنایع غذایی، افزایش میزان خودکفایی در حوزه غذا، بهسازی و نوسازی تکنولوژی‌های صنایع غذایی و ... باید مورد توجه قرار گیرد.
انتهای پیام