بزرگنمايي:
پیام خراسان- چند روزی است توفان گردوخاک و مساله ریزگردها حال و هوای شهر و روستاها و
فضای رسانه ای کشور را تحت تاثیر قرار داده است، خراسان رضوی و البته
کلانشهر 3.5 میلیون نفری مشهد و تعدادی دیگر از شهرهای استان از این شرایط
ناخوشایند بی بهره نبوده اند که در آن میان سرخس، به عنوان پرچالش ترین و
آزرده‌ترین شهرستان خراسان رضوی از نظر پدیده گردوخاک، بر سکوی نخست
ایستاده است.
رییس جمهور یازدهم فروردین ماه در نخستین سفر استانی سال جدید خود به
خراسان رضوی و شهرستان سرخس سفر کرد و در قالب یک برنامه از پیش اعلام نشده
در گلزار شهدای "بهشت نبی" این شهر با مردم سخن گفت. مطالبه و نارضایی
اصلی مردم در این گفت و گوی کوتاه رسیدگی به وضعیت گردوخاک و ریزگردهای
آزاردهنده شهرستان بود که این مطالبه یگانه، خود از عمق تاثیر مخرب مساله
گردوخاک بر زندگی ساکنان این شهرستان مرزی 90 هزار نفری حکایت دارد.
البته رییس جمهور در این حضور خود در خصوص پیگیری مساله ریزگردهای
شهرستان سرخس و رفع این معضل قول پیگیری داد و اکنون همین مساله به مطالبه
مردم و رسانه ها از مقامات محلی و استانی تبدیل شده است.
طبق آخرین بررسی‌های اعلام شده از سوی سازمان جنگلها، مراتع و
آبخیزداری، هم‌اکنون 30 کانون تحت تاثیر فرسایش بادی با سطحی معادل 2
میلیون و 400 هزار هکتار در خراسان رضوی وجود دارد که تا پیش از انجام این
مطالعات گمان می رفت شمار آنها 16 کانون با گستره یک میلیون و 200 هزار
هکتار باشد.
2 کانون گرد و غبار خارجی شامل قره قوم در ترکمنستان و هرات در
افغانستان 2 مقصر اصلی دیگر و سهامدار جدی در آلودگی گاه و بیگاه هوای
خراسان رضوی و افزایش غلظت گرد و غبار در این استان شناخته شده اند.
خشکسالی و عوامل انسانی عامل ایجاد مساله ریزگردها در سرخس
رییس مرکز تحقیقات هواشناسی کاربردی خراسان رضوی در تشریح وضعیت گردوخاک
در شهرستان سرخس گفت: در کشور ما سهم خشکسالی در بروز این پدیده 75 درصد و
سهم عوامل انسانی حدود 25 درصد است.
سیدجواد رسولی افزود: این در حالی است که در گردوخاک منطقه سرخس و
همچنین شمال خراسان رضوی، سهم عوامل انسانی بیشتر و حدود 35 درصد است و
بقیه عوامل طبیعی از جمله خشکسالی سهم 65 درصدی در بروز این پدیده دارند.
وی ادامه داد: در این منطقه و اطراف آن عوامل انسانی از قبیل برهم زدن
سطح زمین، شخم زدن بیش از حد زمین و کشت‌های دیم بدون توجه به وضعیت
بارندگی، به مراتب بیشتر از دیگر موارد، منطقه را گرفتار پدیده گردوغبار
کرده است.
وی گفت: در اکثر روستاهای منطقه زمین‌های کشاورزی دیم‌کاری است ولی زمین
ها را بی مورد و بدون دلیل شخم زده اند که با کوچکترین وزش باد شاهد بروز
گردوغبار می شویم.
راه‌حل‌های عملی نشده
پیش از این مسوولان فرمانداری سرخس 2 راه حل داخلی و خارجی برای مقابله
با مساله گردوخاک سرخس ارائه کرده بودند که البته این پیشنهادها و راه
حل‌ها هیچگاه روی تحقق ندید و به مرحله اجرا نرسید.
فرماندار وقت سرخس احیای مراتع و فضای سبز منطقه و اجرای طرح های مقابله
با کانونهای گردوغبار را راه حل داخلی این معضل دانسته و گفته بود: طرح
هایی برای مقابله با سه کانون مهم گردوخاک منطقه از جمله خانگیران، چاله
زرد آبمال و صمد آباد از سوی منابع طبیعی در حال انجام است که شامل ایجاد
فضای سبز و احیای مراتع و پوشش سبز منطقه می‌شود.
محمدرضا رجبی‌مقدم افزوده بود: علاوه بر راهکار داخلی رایزنی هایی نیز
با کشور همسایه برای مقابله با کانون خارجی گردوخاک در صحرای قره قوم
ترکمنستان در حال انجام است که باید پیگیری شود.
انتقاد از بودجه اندک
رییس شورای اسلامی شهر سرخس با انتقاد از بی عملی مسوولان در سالهای
گذشته در خصوص پیدیه گردو خاک، گفت: پدیده آزاردهنده گرد و غبار در این شهر
مرزی با اندک اعتبارات مصوب شده و مدیریت دوگانه نهادهای مسوول این حوزه،
قابل رفع شدن نخواهد بود.
غلامرضا لالوی اظهار داشت: سر و سامان دادن به کانونهای داخلی و محلی
گرد و غبار، نه تنها با اقدامات فعلی و کمبود اعتبارات ممکن نیست بلکه با
این روند حتی نمی توان جلو تخریب مراتع و چرای بی‌رویه دام در سرخس را
گرفت.
وی ادامه داد: ممیزی مراتع شهرستان مربوط به 10 سال قبل است و منابع
طبیعی و جهاد کشاورزی باید نسبت به ممیزی جدید مراتع، متناسب با شرایط
کنونی اقدام کنند.
رییس شورای شهر سرخس با اشاره به شدت گردوغبار اخیر که مدارس این شهر را
در برخی از روزهای هفته جاری به تعطیلی کشاند، گفت: هنوز دستگاه های متولی
شامل منابع طبیعی و آستان قدس رضوی با بی عملی به وظائف خود، پای کار
نیامده و اقدام عملی در این خصوص انجام نداده‌اند.
لالوی به سفر اخیر رییس جمهور به این شهرستان اشاره کرد و گفت: مردم
منتظرند تا مسوولان برای عملی کردن وعده ای که رییس جمهور در جمع مردم این
شهر برای رفع مساله ریزگردها دادند، اقدامات عملی موثری صورت دهند.
سرخس ایستگاه پایش کیفیت هوا دارد و ندارد!
وی به فعال بودن ایستگاه سنجش کیفیت هوا در شهر سرخس اشاره کرد و گفت:
محیط زیست اعداد و ارقام شاخص کیفیت هوا در این ایستگاه را تایید نمی کند،
البته علت اصلی اختلاف اداری بین دو دستگاه محیط زیست و هواشناسی است و
همچنان محیط زیست زیر بار تایید شاخص های کیفیت هوای این ایستگاه نمی رود.
رییس شورای شهر سرخس افزود: به علت همین اختلافات، اعداد رسمی در خصوص
میزان آلایندگی هوا و شاخص کیفیت هوای این شهر منتشر نمی شود، هرچند می
دانیم چند روزی است غلظت آلاینده ها در هوای سرخس به عدد 300 نیز رسیده بود
که در حقیقت از شرایط اضطرار نیز تجاوز کرده است و به نظر می رسد این
وضعیت خطرناک به ویژه برای افراد بیمار تداوم داشته باشد.
دریافت بودجه و اجرای طرح جامع مقابله با ریزگردها منوط به تدوین طرح مطالعاتی
سرپرست فرمانداری سرخس نیز در گفت و گو با خبرنگار گفت: به زودی
مناطق اصلی و کانون های آلودگی در این شهرستان مشخص خواهند شد و از طرفی
وظائف دستگاه های متولی برای رفع این مشکل نیز تعیین تکلیف می شود.
حسن نوری زاده افزود: برای تعیین این وظائف در انتظار طرح جامع مطالعاتی
هستیم که پیش از این قرار بود یکی از ادارات کل آن را تهیه کند و
امیدواریم در چند روز آینده به سرانجام رسیده و طرح آماده شود.
وی گفت: مطابق این طرح اعتباراتی که از ناحیه سفر رییس جمهور به استان و
شهرستان سرخس برای حل مساله گردوخاک تعیین شده، به دستگاه ها داده می شود و
بودجه مورد نظر مطابق عملکرد دستگاه های متولی شامل پالایشگاه گاز و شرکت
بهره برداری نفت شرق، منابع طبیعی و آستان قدس و میزان وظائف هر یک تعیین و
توزیع می شود.
سرپرست فرمانداری سرخس گفت: البته تاکید می شود همه اینها منوط به آماده
سازی طرح جامع مقابله با گردوغبار در شهرستان است که این طرح جامع نیز در
بستر طرح مطالعاتی ذکر شده اجرا خواهد شد.
با سفر رییس جمهور به شهرستان مرزی سرخس، به نظر می رسد
مساله کمبود بودجه که یکی از دلایل اصلی ابتر ماندن طرح های مقابله با
ریزگردها در این منطقه است، برطرف شده است.
از سوی دیگر با تدوین طرح های مطالعاتی و جامع مقابله دستگاه ها با این
پدیده مخرب، مردم برای عملیاتی شدن اقدامات اصلاحی برای وضعیت هوا و
ریزگردها امیدوارتر شده باشند، هرچند نباید از نظر دور داشت که اجرای طرح
های اقلیمی از این دست در کوتاه مدت ممکن نیست و در درازمدت یا دست کم میان
مدت و تنها با همکاری مردم منتج به نتیجه خواهد شد.
مرکز شهرستان 90 هزار نفری سرخس در 185 کیلومتری شرق مشهد واقع است.