بزرگنمايي:

پیام خراسان- محمدجواد سلجوقی در خصوص حل مشکلات جامعه از طریق فعالیت‌های دانش‌بنیان عنوان کرد: مشکلات اساسی جوامعی که حتی در سطح علمی بالایی قرار دارند، صرفا با علم رفع نشده بلکه برای حل مشکلات به دانش نیاز است زیرا دانش جنبه کاربردی علم است که با مهارت و فناوری موجب تحقق تولید و اشتغال خواهد شد. به همین دلیل بر فعالیت‌های دانش‌بنیان برای حل مشکلات جامعه تاکید می‌شود. بنابراین هیچ تولیدی موجب رفاه نمی‌شود و هیچ اشتغالی پایدار نخواهد بود مگر اینکه دانش‌بنیان باشد.

وی افزود: امروز در دانشگاه‌ها گسترش مرزهای علمی به جای گسترش مرزهای دانش همچنان امری رایج است؛ این در حالی است که جنبه کاربردی علم از اهمیت بیشتری برخوردار است. دانش بسیاری از مشکلات را حل می‌کند. حال اگر علم به دانش تبدیل نشود، مشکلی هم از جامعه حل نخواهد شد و این موضوع عدم پیشرفت و ترقی را به دنبال خواهد داشت.

سلجوقی یاد آورشد: خوشبختانه در ایران شرکت‌های دانش‌بنیان زیادی ایجاد شده اما امسال به واسطه شعار سال انتظار می‌رود که این مجموعه‌ها شتاب ویژه‌ای به خود گیرد. حرکت صحیح شرکت‌های دانش‌بنیان نیازمند یک مدیریت صحیح در سه سطح سیاست‌گذاری‌های کلان، سیاست‌گذاری‌های خرد و مهمترین بخش مدیریت دانش یا دانش‌بنیان کردن تولید است. دانش‌بنیان کردن هر مجموعه‌ای مستلزم فرهنگ‌سازی است که این فرهنگ باید در رفتار و منش کارکنان هر مجموعه‌ای که چنین هدفی دارد نیز مشاهده شود.

وی با تاکید بر اهمیت نیروی انسانی در مجموعه‌های دانش‌بنیان افزود: مهمترین عامل دانش‌بنیان بودن انسان است. عوامل تولید در تعریف سنتی شامل زمین، کار و سرمایه بود که در آن تعریف منظور از کار عامل انسانی و انسان‌محور بودن است. در واقع در تولید سنتی ارزش را انسان ایجاد کرده است اما دانش تراوش ذهنی و عملی انسان است که باید به سرمایه فکری تبدیل شود. برای تولید دانش‌بنیان در کنار این سرمایه فکری به ساختار و اجتماع نیز نیاز است.

سلجوقی ادامه داد: برای پیاده‌سازی هر ایده، فکر و روش ساختار مناسب نیاز است. در حقیقت ساختار می‌تواند فرایند تبدیل فکر به ایده و محصول را تسهیل کند؛ البته ممکن است هر مجموعه‌ای ساختارهایی نیز داشته باشد که بعضا این ساختارها نیازمند بازنگری است.  

وی در خصوص معنای بهره‌وری خاطرنشان کرد: بهره‌وری یعنی تولید هوشمندانه و عقلائی و بهترین راه استفاده از منابع. این موضوع نیز جز با دانش‌بنیان بودن محقق نخواهد شد.

سلجوقی با اشاره به شعار سال و اهمیت یافتن دوچندان شرکت‌های دانش‌بنیان گفت: نقشه راه در سال 1401 برای ما مشخص‌تر است. قطعا دانش‌بنیان بودن تولیدات‌مان را به بهره‌وری خواهد رساند. برای دست یافتن به چنین تولیدی که همراه با اندیشه باشد، لازم است ما به منابع در اختیارمان به ویژه منابع تجدیدناپذیر توجه کنیم زیرا این منابع باید به دست نسل‌های آینده هم برسد.

علم فاقد مهارت دانشجویان موجب بیکاری آن‌ها شده است

سرپرست دانشگاه جامع علمی کاربردی خراسان رضوی با ارائه تحلیل در خصوص آسیب‌شناسی خروجی دانشگاه‌ها عنوان کرد: علم‌آموزی صرف و بی‌مهارتی دانشجویان موجب شکل‌گیری بیشترین تعداد فارغ‌التحصیلان بیکار شده است. در حال حاضر کشور ما در پنجره طلایی جمعیت قرار دارد و بیشتر جمعیت کشور در سن اشتغال قرار دارد که این مزیت بزرگی به حساب می‌آید ولی به دلیل فقدان مهارت افراد جویای کار بیکاری گسترش یافته و همین موضوع مصیبت بزرگی برای کشور ایجاد کرده است.  

وی افزود: این در حالی است که دانشگاه‌های کشور از نظر آموزش، اعضای هیات علمی، تنوع رشته‌ها، تعداد مقالات و تولید علم در سطح جهان در جایگاه خوبی قرار دارد. کشور ما در تولید علم در سطح بالایی قرار دارد اما این علم تبدیل به دانش نشده چراکه دانشگاه‌ها دانش ضمنی را به خوبی منتقل می‌کنند اما این دانش کاربردی نشده است. هم‌اکنون 80 درصد دانش در اختیار ما ضمنی و تنها 20 درصد آن صریح است. این شرایط می‌طلبد در افزایش دانش صریح کوشا باشیم.

سلجوقی ادامه داد: نحوه ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه و شیوه‌های آموزش یکی از مشکلات کنونی است زیرا دانشجوی حاضر در دانشگاه از جامعه جدا می‌شود؛ این در حالی است که با بررسی نیازهای جامعه توسط دانشجو، عضو هیات علمی و... او می‌تواند به صورت مستقیم وارد بازار کار شود. علم ما باید با تجربه همراه باشد. از همین رو ضروری است مهارت‌آموزی در دانشگاه‌ها به عنوان یک اصل مد نظر قرار گیرد و این مهم هم محقق نمی‌شود مگر اینکه دانشگاه‌های ما با جامعه ارتباط مستحکم‌تری برقرار کنند.

وی در خصوص تاثیر نهادهای سیاست‌گذار و اجرایی در مدیریت دانش تاکید کرد: در حال حاضر ظرفیتی جهت مدیریت دانش در کشور ایجاد نشده که فارغ‌التحصیل دانشگاهی بتواند دانش ضمنی را به دانش صریح تبدیل کند. در شرکت‌های دانش‌بنیان باید مدیریت اذهان و مستندات وجود داشته باشد. بیشترین ارزش شرکت‌های دانش‌بنیان غیرمشهود است زیرا سرمایه آن فکری است؛ بنابراین اگر دانشگاه‌ها بتوانند مهارت‌آموزی و دستگاه‌های اجرایی مدیریت دانش را اعمال کنند، بسیاری از مشکلات اشتغال نیز حل خواهد شد.

استفاده از تجربه بشری آری، تقلید کورکورانه نه

سلجوقی با تاکید بر ضرورت بهره‌مندی از تجربیات بشری مسیر حل مشکلات جامعه تصریح کرد: ما به دلیل آرمان‌ها و ایده‌های مخصوص به خود باید الگوهای خاص خود را هم داشته باشیم اما این به معنای اختراع دوباره همه چیز و شروع از ابتدا نیست. زمانی که سخن از مدیریت در میان است، یعنی در چنین مدیریتی باید از تجربیات بشری استفاده شود. ما نباید الگوهای سایر جوامع را کورکورانه تقلید کنیم بلکه باید از مزیت‌های آن‌ استفاده و روش خود را جهت بهره‌وری اصلاح کنیم.

سرپرست دانشگاه جامع علمی کاربردی خراسان رضوی در خصوص اعتماد صنعت به دانشگاه‌ها خاطرنشان کرد: باید بدانیم سرمایه اجتماعی نسبت به سرمایه اقتصادی و سایر سرمایه‌ها در اولویت قرار دارد. برخی کشورها از جمله چین و ژاپن که از نظر منابع طبیعی ثروتمند نیستند، بر سرمایه‌های اجتماعی خود تاکید کرده و متکی بر ظرفیت‌های فکری و منابع انسانی هستند. در حال حاضر این دو  کشور قطب‌های قدرتمند اقتصادی دنیا هستند. حال می‌توان از عملکرد آن‌ها الگوبرداری کرد اما این نمایانگر صحیح بودن تمام روش‌های آنان نیست.

وی افزود: با افزایش اعتماد و تعاون دانشگاه و صنعت می‌توان به اهداف خود رسید. هم‌اکنون در بسیاری از دانشگاه‌های بزرگ دنیا پروژه‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی متکی بر نیازهای بازار تعریف می‌شود؛ یعنی اگر بازار تقاضایی نداشته باشد، پروژه‌ای هم انجام نمی‌شود. در حال حاضر تقریبا چنین ارتباطی در کشور ما وجود ندارد.

سلجوقی درباره روش‌های اشتباه و قدیمی آموزش علم در کشور نیز گفت: ما آموزش را منحصر به مقاطع یعنی کاردانی، کارشناسی و... می‌دانیم؛ در حالی که آموزش‌ها می‌تواند در مدتی کوتاه‌تر منجر به دریافت گواهی و ورود سریعتر افراد به بازار کار شود. در شرایط کنونی دانشگاه‌های ما ظرفیت برگزاری چنین دوره‌هایی را دارد.

دانشگاه باید مرجع نظارت بر فعالیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان باشد

سرپرست دانشگاه جامع علمی کاربردی خراسان رضوی تاکید کرد: دانشگاه باید مرجع نظارت بر فعالیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان باشد. اگر بتوانیم اعتماد و تعاون را بین این دو ایجاد کنیم، به همراه آن بسیاری از مشکلات حل و به بسیاری از اهداف نیز دست خواهیم یافت.

سلجوقی در خصوص بار معنایی اعتماد اظهار کرد: افزایش همکاری نمایانگر اعتماد دو طرفه است. زمانی که در جامعه‌ای دریافت وام و تسهیلات بانکی مستلزم طی کردن تضمینات زیاد است، یعنی آن جامعه با مشکل اعتماد روبه‌رو است. اعتماد مردم را نباید خدشه‌دار کرد. برای این منظور نباید تصمیماتی اتخاذ کرد که موجب سلب اعتماد مردم نسبت به ما شود. اگر اعتماد در جامعه افزایش پیدا نکند، همکاری و تعاون هم شکل نخواهد گرفت. البته بی‌اعتمادی یک موضوع نسبی است اما با روش‌هایی ساده از جمله اصلاح ساختار و فرایندها می‌توان اعتماد را افزایش داد.

اعتماد با اطمینان تفاوت دارد

سرپرست دانشگاه جامع علمی کاربردی خراسان رضوی تصریح کرد: اختلاف میان انتظارات و عملکرد موجب بی‌اعتمادی می‌شود؛ بنابراین باید عملکرد مسئولان فراتر از انتظار باشد. البته می‌توان انتظارات مردم را نیز کنترل کرد تا بین این دو تناسب ایجاد شود. اعتماد و اطمینان دو واژه غیرمنفک است؛ اعتماد یعنی می‌توان به کسی تکیه کرد اما اطمینان یعنی قابلیت تکیه‌گاه بودن که ممکن است در برخی مشاهده شود. در مجموع برای افزایش اعتماد باید اطمینان را ارتقا داد.