بزرگنمايي:

پیام خراسان- داستان پرفراز و نشیب کنکور در ایران محدود به سال‌های اخیر نمی‌شود؛ این آزمون سرنوشت‌ساز از گذشته تا به امروز همواره با خبرها و حواشی فراوانی همراه است. حذف کنکور، تاثیر معدل دیپلم در نتیجه آزمون، برگزاری کنکور دو مرحله‌ای در دهه 70 تنها بخشی از تصمیماتی هستند که درباره آزمون ورود به دانشگاه‌ها گرفته‌اند.

"آزمون سراسری ورود به دانشگاه‌ها" یا "کنکور" برای نخستین‌بار در سال 1348 برگزار شد و از آن روزگار تا به امروز در ادبیات رسمی آموزشی ایران به تنها ملاک و معیار ارزیابی مهم برای ورود دانش‌آموزان به دانشگاه‌ها است. به نظر می‌رسد، رشته‌های پزشکی در دهه 40 همچون این روزگار پرطرفدار بودند؛ چرا که رقابت برای ورود به دانشکده پزشکی دانشگاه تهران سنگ‌بنای برگزاری کنکور را می‌گذارد. تا زمان برگزاری نخستین کنکور در ایران، دانشگاه‌ها از شیوه‌های متفاوتی برای  جذب وگزینش متقاضیان ورود به دانشگاه‌ها استفاده می‌کردند.

دانشگاه‌ها انگشت شمار بودند و البته تعداد متقاضیان تحصیل هم محدود بود. دانشگاه تهران، دانشگاه امیرکبیر (پُلی‌تکنیک سابق)، دانشگاه شهید بهشتی (ملی سابق)، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه شهید چمران (جُندی شاپور سابق) و دانشگاه شیراز (پهلوی سابق) از جمله دانشگاه‌های کشور بودند با ظرفیت‌هایی که تکمیل نمی‌شد. تا این‌که به‌ تدریج تقاضای ورود به دانشگاه افزایش یافت و شرایط تغییر کرد. آزمونی به نام کنکور آمد و ماندگار شد و پزشکی اولین رشته‌ای بود که در دانشگاه‌های ایران پرطرفدار شد.

قانونی که اجرا نشد

فارغ از آنچه بر این ماراتن طاقت‌فرسا از دهه 40 شمسی تا به امروز گذشته است؛باید به این موضع اشاره کرد که سال 1402 یک نقطه عطف برای کنکور به حساب می‌آید.قرار است اولین تغییرات اساسی در شیوه برگزاری این غول سرنوشت‌ساز پس از کش‌وقوس‌های فراوان اجرایی شود.

بنابر اظهارات دست‌اندرکاران برگزاری کنکور، مصوبه کنکوری اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ریشه در تصمیم مجلس شورای اسلامی در سال 87 دارد.در این راستا، دکتر عبدالرسول پورعباس، رئیس سازمان سنجش آموزش کشور در یک نشست خبری که در نخستین روز از تابستان سال جاری برگزار شد، اظهار کرد: «سال 1387، قانونی در مجلس تصویب شد که به  قانون "حذف کنکور" معروف شد. این قانون تاکید داشت که تا سال 92 کنکور  به صورت صددرصدی حذف شود. سوابق تحصیلی به شکل آزمون‌های سراسری و کشوری جایگزین کنکور شود.»

اگرچه این تصمیم اتخاذ می‌شود اما عملا اجرایی نمی‌شود، به گفته دکتر پورعباس، علت حذف نشدن کنکور، سوابق تحصیلی دانش‌آموزان بود و تاثیر سوابق تحصیلی صرفا 10 درصد آن هم برای داوطلبان سال دوازدهم اعمال شد که البته برای این تاثیرسوابق نیز بعضا گفته شد که استانداردهای لازم را ندارد و نقدهایی به آن وارد بود.

پس از اینکه قانون حذف کنکور تنها روی کاغذ ماند، مجلس، قانون جدیدی در رابطه با سنجش و پذیرش در سال 1392 تصویب کرد. بر اساس این قانون، سقف زمانی برای حذف کنکور تعیین نشد و تاثیر سوابق تحصیلی تا حد ممکن لحاظ‌ شد.

تغییرات کنکور 1402 چگونه کلید خورد؟

مصوبه اصلی در رابطه با کنکور 1402 تحت عنوان "سیاست‌ها و ضوابط سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی" در جلسه 843 مورخ 15 تیر سال 1400 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب  و ابلاغ شد. دکتر منصور کبکانیان، دبیر ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور درباره این مصوبه می‌گوید: هرگونه تخطی از اجرای این مصوبه موجب پیگرد قانونی است.

15 تیر ماه سال 1400، شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره تغییرات کنکور مصوبه‌ای داشت و مقرر شد این مصوبه از کنکور 1402 اجرایی شود. بر این اساس، سابقه تحصیلی دانش‌آموزان در ورود به دانشگاه‌ها نقش بیشتری خواهد داشت، به نحوی که سهم آموزش و پرورش به لحاظ سابقه تحصیلی 40 درصد و سهم کنکور سراسری 60 درصد خواهد بود. همچنین داوطلبان کنکور سراسری فقط به پرسش‌های دروس تخصصی پاسخ می‌دهند و دروس عمومی تنها در سوابق تحصیلی ارزیابی می‌شود. 

مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی به نحوه محاسبه سابقه تحصیلی و نمره کنکور محدود نمی‌شود بلکه درباره دفعات برگزاری کنکور هم تصمیم‌گیری کرده است. بنابر این مصوبه، کنکور دو بار در سال برگزار می‌شود و نتایج آن تا دو سال اعتبار دارد.

براساس ماده 5 مصوبه کنکوری شورای عالی انقلاب فرهنگی، دانشگاه‌ها می‌توانند برای رشته‌محل‌های پرطرفدار شرط معدل و نمره کنکور لحاظ کنند؛ این مؤلفه‌ها باید توسط شورای سنجش و پذیرش تایید شود و حداقل 2 سال قبل از پذیرش دانشجو، اعلام عمومی شود. اگرچه چنین تصمیمی اتخاذ شده اما تاکنون توضیحی از سوی سازمان سنجش و دانشگاه‌ها درباره شرایط سال جاری ارائه نشده است. 

پس از اعلام این مصوبه، اگرچه برخی از کارشناسان آموزشی و برخی از نمایندگان مجلس از تریبون های مختلف به مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی انتقاداتی وارده کرده‌اند اما  اعضای شورا دلیل اصلی تصمیمشان را بهادادن به عمق یادگیری دانش‌آموزان و تقویت جایگاه نظام آموزش و پرورش کشور و جایگاه مقدس معلمان پرتلاش این بخش بیان می‌کنند. به گفته دبیر ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور، در سال‌های اخیر، بهادادن به عمق یادگیری دانش‌آموزان و تقویت جایگاه نظام آموزش و پرورش کشور و جایگاه مقدس معلمان پرتلاش در سایه مهارت‌های تست‌زنی و کلاس‌های کنکور، گم‌شده و به تدریج در خطر اضمحلال کامل قرار گرفته بود.

زمان ثبت‌نام نوبت اول کنکور سراسری از فردا یکشنبه 8 آبان آغاز می‌شود و روز شنبه 14 این ماه به پایان می‌رسد و ثبت نام نوبت دوم کنکور نیز از 15 تا 21 فروردین 1402 انجام می‌شود. با توجه به اینکه کنکور 1402 در دو مرحله برگزار می‌شود، آزمون نوبت نخست در روزهای پنج‌شنبه و جمعه 29 و 30 دی ماه سال جاری برگزار می‌شود. نوبت دوم این آزمون نیز در روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه 14 و 15 تیرماه 1402 برگزار خواهد شد.

میزان تاثیر سوابق تحصیلی چگونه است؟

به گزارش ایسنا،بر اساس مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی، میزان تاثیر سوابق تحصیلی دانش‌آموزان متغییر است و تاثیر آن در سال‌های بعدی افزایش می‌یابد. سهم نمره سابقه تحصیلی برای سنجش و  پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی در رشته‌های پرمتقاضی در سال تحصیلی 1402- 1403 فقط پایه دوازدهم به میزان 40 درصد با تاثیر قطعی، برای سال تحصیلی 1403-1404 فقط پایه دوازدهم به میزان 50 درصد با تاثیر قطعی، برای سال تحصیلی 1404 - 1405 فقط پایه یازدهم و دوازدهم به میزان60 درصد با تاثیر قطعی و برای سال تحصیلی 1405 - 1406 و بعد از آن پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم به  به میزان 60 درصد با تاثیر قطعی در نمره‌کل نهایی است. 

داوطلبان باید توجه کنند، سهم نمره‌کل سابقه تحصیلی پایه‌ دوازدهم نظام 3-3-6 در گروه‌های آزمایشی علوم‌انسانی، علوم‌تجربی و ریاضی‌-فیزیک به میزان 40 درصد قطعی در آزمون سراسری 1402 است. میزان تاثیر دیپلم نظام سالی‌واحدی/ترمی‌واحدی در گروه‌های آزمایشی علوم‌ریاضی، علوم‌تجربی و علوم‌انسانی سال 1402، 30 درصد با تاثیر قطعی و میزان تاثیر سوابق تحصیلی پیش‌دانشگاهی نظام سالی‌واحدی/ترمی‌واحدی نیز 10 درصد قطعی است. 

حداکثر سهم دروس عمومی و سهم دروس تخصصی در نمره کل سابقه تحصیلی برای رشته‌های علوم‌ریاضی، علوم‌تجربی و علوم‌انسانی، 26 درصد عمومی 14 درصد تخصصی در سال 1402؛ 28 درصد عمومی و 22 درصد تخصصی در سال 1403 و 30 درصد عمومی و 30 درصد تخصصی برای سال 1404 و پس از آن درنظر گرفته شده است. 

سهم نمره‌کل سابقه تحصیلی پایه‌ دوازدهم نظام 3-3-6 یا دیپلم و پیش‌دانشگاهی نظام سالی‌واحدی/ترمی‌واحدی در گروه‌های آزمایشی هنر و زبان‌خارجه به میزان 26 درصد با تاثیر قطعی است که شامل دروس عمومی می‌شود. مابقی به سهم کل نمره آزمون اضافه می‌شود.

ملاک عمل سابقه تحصیلی، نمرات امتحان نهایی تا پایان خرداد ماه سال پذیرش دانشجو و آخرین فایل دریافتی از وزارت آموزش و پرورش تا تاریخ تعیین‌شده توسط سازمان سنجش‌آموزش کشور است.

 کنکور 1402 از آن خط یک‌نواخت همیشگی فاصله می‌گیرد و با یک سیمای جدید برگزار می‌شود. بدون شک و تردید، اجرای طرح نو، خالی از اشکال نیست. در میان آزمون و خطاهایی که برای تثبیت یک طرح نو به کارگرفته می‌شود، ممکن است داوطلبانی هم متضرر شوند و چه بسا زندگی آتی آنها تحت تاثیر قراربگیرد. هرچند که باید صبور بود تا با گذشت زمان نتایج حاصل از تغییرات کنکور عیان شود، اما پرسش‌های متعددی مانند اینکه "آیا عدالت آموزشی به معنای واقعی در این شیوه وجود دارد؟"، "صیانت و حفاظت از سؤالات هر آزمون چگونه است؟"، "با توجه اینکه کنکور 2 بار در سال برگزار می‌شود، آیا تضمینی برای تکراری نبودن پرسش‌ها و تنوع آنها وجود دارد؟"، "آیا زیرساخت‌های جدید برای تسریع روند اعلام نتایج درنظر گرفته شده است؟" درارتباط  با شیوه جدید برگزاری کنکور مطرح می‌شود که تاکنون پاسخ رسمی برای این پرسش‌ها ارائه‌ نشده‌است.

از سوی دیگر، اظهار نظر دکتر حسن مروتی، معاون امور آزمون‌های سازمان سنجش مبنی‌ بر اتفاقی که هر ساله و به هنگام اعلام نتایج کنکور اتفاق می‌افتد به طرح پرسشی دیگر در ذهن منجر می‌شود. به گفته معاون امور آزمون‌های سازمان سنجش، معمولا گروهی از داوطلبان کنکور نسبت به انتخاب رشته اقدام نمی‌کردند که این موضوع هرساله اتفاق می‌افتد. شرکت مجدد در آزمون سراسری دانشگاه‌ها در شرایطی اتفاق می‌افتاد که کنکور فقط یک‌بار در سال برگزار می‌شد. با توجه به اینکه از این پس کنکور 2 بار در سال برگزار می‌شود، احتمال افزایش تعداد داوطلبانی که انتخاب رشته نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند، بار دیگر شانس خود را در آزمون سراسری ورود به دانشگاه‌ها امتحان کنند، وجود دارد. 

اگرچه دست‌اندرکاران برگزاری کنکور به برخی از انتقادهای مطرح شده درباره تغییرات این آزمون بزرگ پاسخ داده‌اند، اما این پرسش که آیا با شیوه جدید وجاهت علمی کنکور 1402 و سالهای بعد مانند گذشته حفظ خواهد شد همچنان به عنوان یک دغدغه وجود دارد.