بزرگنمايي:
پیام خوزستان- سالهاست که در شرایط عادی میلیون‌ها زائر و مسافر داخلی و خارجی شهر و
دیار خود را به قصد سفر به مشهدالرضا و زیارت حرم مطهر امام هشتم(ع) ترک
می‌کنند و آمار گویای این است که بخش قابل توجهی از این سفرها با خودرو
شخصی صورت می گیرد.
در چنین شرایطی این نکته نیز قابل تامل است که بخش عمده و قابل توجهی
از مسافران از قشر متوسط به پایین جامعه هستند و درست به همین دلیل ایجاد
امکان اقامت ارزان‌قیمت به عنوان یکی از راهبردهای متولیان زائران و
میزبانان در مشهد تعیین شده است.
اقامت، اصلی بنیادین و نیاز اساسی مسافر در طول سفر است که در سفرهای
خانوادگی بیشترین هزینه برای این امر اختصاص می‌یابد، بنابراین قیمت مناسب،
پذیرش خانواده‌ها در یک اتاق یا سوئیت، شرایط مطلوب و نزدیکی به حرم مطهر
از جمله مواردی است که موجب مطلوبیت زیاد و جذابیت منازل زائرپذیر برای
زائران و مسافران در مشهد شده است.
هر چند سابقه شکل‌گیری و فعالیت منازل شخصی زائرپذیر در مشهد، شاید به
سالهای بسیار دور و زمانی بازمی‌گردد که این شهر مشهد حضرت امام رضا(ع)
شد، اما امروزه با حضور و فعالیت گسترده و رو به افزایش واحدهای اقامتی
مانند هتل، مهمانپذیر، هتل آپارتمان و امثال آن شاهد نوعی تنش و رقابت میان
این واحدها با منازل شخصی هستیم.
منازل شخصی زائرپذیر به عنوان جزئی لاینفک از بدنه صنعت گردشگری زیارت
و نیز سایر شاخه‌های صنعت گردشگری، جایگاه مطلوب و جذابیت بالایی برای
مسافران دارند و نوعی زندگی به سبک ساکنان بومی منطقه را در مدت اقامت آنان
برایشان تداعی می‌کنند که در کنار سایر جذابیتها موجب افزایش استقبال
مسافران از این واحدها شده است.
از سویی دیگر طی چندسال اخیر با افزایش سوءاستفاده افراد شیاد، برخی
رخدادها از جمله سرقت و ایجاد مشکلاتی برای مسافران مقیم در منازل
زائرپذیر، اجرای طرح "ساماندهی منازل شخصی زائرپذیر" را در دستور کار اداره
کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی قرار داده است.
در قالب این طرح تلاش شد با شناسایی این واحدها آنان را ملزم به رعایت
برخی نکات ایمنی، بهداشتی و امنیتی نماید که البته تا حدودی موفق هم بود
اما شناسایی، کنترل و نظارت بر خانه شخصی در مشهد، که تعداد آنها تا 6 هزار
واحد هم برآورد و پیش بینی شده است، کار بس مشکلی است.
البته نباید از حق گذشت که این شرایط و فعالیت خانه مسافرها، موجب شده
است تا متولیان و مالکان واحدهای اقامتی رسمی از جمله هتل ها، هتل
آپارتمان ها و مهمانپذیرها نیز در راستای رشد و ارتقای کیفی خدمات و حرکت
به سوی تامین نیاز و خواست مسافر پیش بروند، هرچند هنوز فعالیت منازل
زائرپذیر به عنوان چشم اسفندیار حوزه اقامت و چالش حوزه گردشگری معرفی
می‌شود.
ضرورت به رسمیت شناختن کلیه ظرفیتهای اقامتی
برقراری تناسب بین ظرفیتهای اقامتی و میزان ورود زائران به مشهد الرضا
بسیار مهم است زیرا استان در ایام اوج سفرها، دچار کمبود و در ایام عادی
دچار سرریز ظرفیتها می شود.
معاون هماهنگی و مدیریت امور زائران استانداری خراسان رضوی گفت: باید 2
اولویت راهبردی را در این خصوص در دستور کار قرار دهیم که شامل ضرورت به
رسمیت شناختن دیگر ظرفیتهای اقامتی به علاوه اقامتگاههای رسمی و نیز توزیع
سفر و زائر در کلیه ایام سال است.
حجت الاسلام حجت گنابادی‌نژاد ادامه داد: باید سایر ظرفیتهای اقامتی
را در کنار واحدهایی مانند هتل، هتل آپارتمان و مهمانپذیر به رسمیت شناخت و
به هیچ وجه فعالیت آنها را نباید غیرقانونی دانست زیرا نمی‌شود در ایام
اوج سفرها از حضور این واحدها و ضرورت حضور آنها در عرصه میزبانی بهره برد
اما با فروکش کردن مسافرت در دیگر ایام سال آنها را غیرقانونی و فعالیتشان
را تخلف خواند.
وی افزود: باید با به رسمیت شناختن این واحدها نسبت به ساماندهی،
تعیین حیطه خدمات، صدور مجوز به همراه تعیین استانداردها و در نهایت نظارت
بر عملکرد این واحدهای اقامتی اقدام نمود.
این مسوول ادامه داد: علاوه بر این توزیع زائر باید همه ایام سال را
دربربگیرد و راهکار آن ایجاد جاذبه و مزیت است که در بخش اقامت و حمل و
نقل باید اعمال شود تا زائران در ایام غیر اوج سفر نیز به مشهد سفر کنند.
گنابادی نژاد بر ضرورت پرداختن دائمی به مسائل حوزه زائر و زیارت در
رسانه‌ها تاکید و اظهار کرد: صنف اقامت در کلانشهر مشهد با همه تنوعی که
امروز دارد همزاد با زائر و زیارت است و برخورداری از 52 درصد ظرفیت اقامتی
در این شهر، سندی موثق بر این مدعاست.
شناسایی سه هزار خانه‌مسافر غیرمجاز در مشهد
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی با اشاره به
شناسایی حدود سه هزار خانه شخصی غیرمجاز فعال در حوزه اسکان مسافران و
زائران در مشهد، افزود: در اجرای طرح ساماندهی این اماکن که با حمایت
فرمانداری مشهد انجام شد تاکنون هزار و 10 خانه‌مسافر ساماندهی و 321 واحد
نیز با توجه به اینکه شرایط مناسب و درخور شان زائر را نداشتند مهر و موم
شده است که این تعداد به جز سه هزار واحدی است که شناسایی شده است.
سیدجواد موسوی ادامه داد: شهرداری منطقه ثامن، واحدهای اقامتی موقت را
با در نظر گرفتن شرایط ایمنی ساختمان به اداره میراث فرهنگی، گردشگری و
صنایع دستی شهرستان مشهد معرفی کند تا اداره گردشگری پس از بازدید مجوز
فعالیت برای آنها صادر کند.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی با اشاره به
اهمیت اطلاع‌رسانی از آثار تاریخی و فرهنگی این منطقه گفت: بافت پیرامون
حرم مطهر رضوی داستان‌ها و روایت‌هایی از مهمان‌نوازی مردم مشهد را در دل
خود دارد و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی زائران در محدوده شهرداری ثامن باید
زائران و مسافران را برای دیدن این بناهای تاریخی و شنیدن داستان‌های قدیم
شهر مشهد ترغیب کند.
موسوی تاکید کرد: ساماندهی این واحدها از اهمیت بسزایی برخوردار است
که با هدف رفاه حال زائران و امنیت آنان در تمامی بخشها، در دستور کار جدی
قرار دارد.
منازل زائرپذیر، معضلی انباشته از چندین دهه قبل
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مشهد بر این اعتقاد
است که وضعیت نابسامان خانه‌های شخصی و منازلی که اقدام به پذیرش و اقامت
زائر و مسافر می‌کنند، یکی از معضلات انباشته شده از گذشته بوده اند که در
دوره‌های مختلف برای ساماندهی آنها برنامه‌ریزی و هدف گذاری شده، اما
به شکل مطلوب پیاده سازی و اجرا نشده است.
حسین امیرکلالی افزود: این نوع اقامت مسافر در خانه‌های شخصی در
شهرهای مذهبی مانند مشهد و قم رواج دارد و هیچ قالبی در این شکل در انواع
تأسیسات گردشگری تعریف نشده است.
وی بیان کرد: از سال1394 که شیوه جدیدی از اقامت با عنوان «خانه
مسافر» ایجاد شد، توانستیم با شرایطی که آسان‌تر از صدور مجوز برای هتل،
هتل آپارتما ن‌ها و سایر واحدهای مشابه است، برای خانه‌های شخصی فعال در
حوزه اقامت مسافران مجوز صادر کنیم و آنها را با عنوان خانه مسافر
بشناسیم.
رییس اداره میراث فرهنگی مشهد بیان کرد: اداره میراث فرهنگی در راستای
تولی‌گری حوزه اقامت، وظیفه سامان دهی این بخش از ظرفیت اقامتی را دارد و
از همان سال در قالب اعلام شده شروع به صدور مجوز برای خانه‌هایی کرد که
با کاربری مسکونی اقدام به اسکان مسافر می‌کنند.
وی افزود: برای هتل‌ها و هتل آپارتمان‌ها، کاربری تعریف شده اقامتی
است که مستلزم هزینه‌های سنگین است، اما در صدور مجوز خانه مسافرها شرایط
آسان‌تر لحاظ شده است، تا آنجا که مالک نیز امکان اقامت در محل مسکونی را
دارد، اما امنیت مکان و استحکام بنا جزو الزامات است.
امیرکلالی تأکید کرد: صدور مجوز برای این واحدهای مسکونی بسیار ساده
شده است و در این زمینه مشکلی نداریم ضمن اینکه این امر صرفا با هدف تشویق
مالکان و هدایت آنان برای گرفتن مجوز مدنظر است.
رییس اداره گردشگری مشهد گفت: درعین حال، باید به این نکته توجه کرد
که مشهد نیازمند افزایش ظرفیت اقامت است؛ بنابراین باید با تدبیر خاصی این
موضوع را سامان دهی کنیم.
وی با بیان اینکه به مرور زمان برخی از نقص‌ها و کمبودهای این واحدها
را می‌توان برطرف کرد، اما نکته اصلی شناسایی و سامان دهی آنها زیر پرچم
قانون است، افزود: در هر صورت آشفتگی وضعیت خانه‌های شخصی معضلی است که از
چندین دهه پیش انباشته شده است و در کوتاه مدت نمی‌توان در این بخش به
وضعیت مطلوب رسید، اما سامان دهی آن با صدور نرخ نامه، افزایش کیفیت و
ایمنی در خدمات همگی به مرور محقق خواهد شد.
130 هزار نفر-شب ظرفیت واحدهای رسمی استان
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان
رضوی گفت: ظرفیت کنونی اسکان واحدهای رسمی استان شامل هتل، هتل آپارتمان،
مهمانپذیر، خانه مسافر و اقامتگاه های بومگردی 130 هزار نفر- شب است.
یوسف بیدخوری افزود: ظرفیت خانه‌های شخصی را نمی‌توان با شمار اتاق
آنها محاسبه کرد، اما برآورد می‌شود واحدهای غیرمجاز فعال در این بخش دارای
30 هزار نفرشب ظرفیت باشند که خود فرصتی برای افزایش اقامت در مشهد و
البته تهدیدی هم زمان برای این حوزه است.
وی اظهار کرد: به این ترتیب به هیچ وجه نمی‌توان ظرفیت این واحدها را
نادیده گرفت و برای استفاده از این فرصت باید سامان دهی انجام شود و خدمت
به زائران زیر نظارت قرار گیرد. صدور مجوز برای مالکان در صورت نبود مشکل
قرارگرفتن در طرح‌های تملک و توسعه شهری شهرداری به مدت یک هفته تا 10روز
زمان می‌برد.
وی بیان کرد: منازل شخصی از واحدهای اقامتی باسابقه در مشهد محسوب
می‌شوند و از زمانی که مشهد به شهر زیارتی تبدیل شده است، فعالیت این خانه
ها در زمینه اقامت زائران نیز آغاز شده و تا امروز کمابیش ادامه یافته است.
بیدخوری افزود: نگاه امروز اداره کل میراث فرهنگی به فعالیت این خانه
ها به عنوان یک گونه از انواع واحدهای اقامتی است، که می‌توانند به مسافران
خدمات داده و نیاز آنان را تامین نمایند.
وی با بیان اینکه این واحدهای اقامتی در بسیاری از استانهای دیگر نیز
در حال فعالیت هستند و گاهی ساماندهی هم می‌شوند، گفت: این واحدها
جذابیتهای بسیاری برای مسافران دارند و به همین دلیل ساماندهی چنین منازلی
در دستور کار قرار گرفت تا با رعایت استانداردها، ایمنی و بهداشت، بتوان
فضایی مطلوب را برای اقامت مسافران و زائران فراهم کرد.
وی ادامه داد: مجموع واحدهای مختلف از جمله هتل، هتل آپارتمان،
مهمانپذیر و خانه مسافر در کنار یکدیگر به مسافران و زائران مشهد، خدمات
متنوع فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی می دهند و همین تنوع و تعدد است که با
دادن قدرت انتخاب به مسافر، جذابیت اقامت و سفر به مشهد را برای مسافران
افزایش می‌دهد.
اقامت در محل غیراستاندارد در شان زائر امام رضا (ع) نیست
فرماندار مشهد پیش از این درباره ضرورت سامان دهی خانه‌های شخصی برای
میزبانی از زائران گفته بود: وقتی قرار است زائر به شهر امام رضا (ع) سفر و
در آن اقامت کند، باید محل اقامتش از لحاظ سلامتی، بهداشت، ایمنی و
استانداردهای کیفیت دارای حداقل‌ها باشد.
محسن داوری بیان کرد: از سوی دیگر، از نظر قانونی همه حوزه‌های
خدمات دهنده به زائر و مسافر باید دارای مجوز فعالیت باشند و در زمینه
اقامت نیز ارائه خدمت اقامتی در منزلی که کاربری مسکونی دارد، هم از لحاظ
قانونی و هم از دیدگاه اجتماعی خلاف است؛ بنابراین سامان دهی این گروه از
واحدهای اقامتی امری ضروری و الزامی است.
وی با اشاره به نابسامانی‌های حوزه فعالیت خانه‌های شخصی و نارضایی
شدید مردم و مسافران اظهار کرد: گرفتن هزینه‌های زیاد و در مقابل وجود
شرایط نامساعدی چون ریزش ساختمان، گازگرفتگی، آتش سوزی، برخورد ناشایست با
مردم و... برخی از مشکلات این بخش اقامتی بود که مدیریت و سامان دادن
فعالیت آنها را الزامی می کرد و فرمانداری وارد عمل شد.
داوری گفت: در بررسی اولیه مشخص شد تنها شمار اندکی از خانه‌های شخصی
مجوز اقامت دارند و بخش زیادی بدون مجوز و نظارت متولیان گردشگری فعالیت
می‌کنند که روند ساماندهی با توجه به اهمیت فراوان این حوزه، در حال انجام
است و امید است برای تعطیلات نوروز آینده شاهد ساماندهی این بخش و مطلوبیت
بیشتری در ارائه خدمات آن باشیم.