بزرگنمايي:

پیام خراسان - هادی شریفی در خصوص وضعیت فرونشست دشت‌های استان خراسان‌ رضوی گفت: «زمان ورود جدی مسئولان استانی به بحث فرونشست در استان به سال 1388 و ایجاد کارگروه مشترک با اداره کل راه و شهرسازی بازمی‌گردد که متاسفانه با منحل شدن این کارگروه در سال 1398 تمرکز و محوریتی که در این مبحث و به طور کلی پایش مخاطرات زمین‌شناختی وجود داشت، از بین رفت و از حالت یکپارچه خارج شد.
»
به گزارش ایسنا، شریفی با بیان اینکه آخرین مطالعات انجام شده در حوزه پایش فرونشست دشت‌های بحرانی استان خراسان‌رضوی در سال 1398 بوده است، خاطرنشان کرد: بر مبنای پردازش داده‌های رادار، برداشت‌های میدانی و محیطی، بررسی داده‌های ژئوفیزیک، ژئوتکنیک و آب زمین‌شناختی، تصاویر پهپادی و توپوگرافی نرخ نشست برآورد شده و گزارش‌های تفکیکی از نقاط دارای حساسیت زیاد به نهاد‌های ذی‌ربط ارسال شده و علاوه بر آن اطلاعات رقومی کلیه نقشه‌های تهیه شده جهت بهره‌برداری و ارزیابی ریسک اجرای پروژه‌های عمرانی در اختیار ادارات استانی قرار داده شده است.
وی ضمن ارائه نتایج مطالعات میدانی با بیان این‌که در حال حاضر به طور مستمر داده‌های جدید به این پژوهش اضافه شده و نقشه‌ها به‌روز شده است، تصریح کرد: مطابق با آخرین اطلاعات در همه مناطق میزان فرونشست افزایش یافته که بحرانی‌ترین مناطق در محدوده شهر مشهد دشت مشهد-چناران در شمال باختری و منطقه جنوب خاوری یعنی دشت نریمانی از تنگل‌شور تا دشت سرخس است.
معاون اداره‌کل زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی منطقه شمال‌شرق در مورد محدوده اطراف حرم مطهر رضوی بیان کرد: به دلیل انتقال آب بین حوضه‌ای و بستن چاه‌های بهره‌برداری و از طرفی متراکم شدن بخشی از سفره زیرزمینی در سطح به دلیل فرونشست‌های گذشته، با معضل بالا آمدن سطح آب و پیامد‌های ناشی از آن روبه‌رو هستیم.
شریفی با اشاره به اینکه ایران جزء 31 کشور در معرض خشکسالی و کم آبی شدید است، اظهار کرد: کشاورزی سهم زیادی از آب مصرفی در کشور را به خود اختصاص داده و طبق برآورد‌های میدانی سازمان زمین‌شناسی در کل استان خراسان رضوی، دشت‌های مشهد، نیشابور، بردسکن، کاشمر، سبزوار، جوین از بحرانی‌ترین دشت‌های استان هستند که در میان آن‌ها دشت بردسکن دارای فراوان‌ترین عوارض سطحی ناشی از فرونشست و دشت نیشابور دارای بیشترین تاسیسات در معرض خطر ناشی از فرونشست زمین و عوارض سطحی ناشی از آن است.
وی همچنین پیشنهاداتی برای جلوگیری از بحران فرونشست زمین مطرح کرد و گفت: باید تعارف را با یکدیگر کنار بگذاریم و در ابتدا واقعیت کم‌آبی و بحران جدی منابع آب و خشکسالی را بپذیریم و اطلاع‌رسانی در مورد پیامد‌های آن رت به خصوص خسارت‌های ناشی از فرونشست زمین به صورت عمومی و به دور از ایجاد خوش‌بینی کاذب در این حوزه انجام دهیم.
معاون اداره‌کل زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی منطقه شمال‌شرق ادامه داد: به موازات آن اعمال مدیریت یکپارچه حوضه آبریز به عنوان تنها راه مدیریت مناسب منابع آب و نیاز فوری به افزایش بازده آب مصرفی کشاورزی به عنوان ابتدایی‌ترین پیشنهادات ممکن برای جلوگیری از تشدید فرونشست‌های زمین است.
شریفی با بیان این‌که اطلاع‌رسانی مهم‌ترین رکن در مدیریت فرونشست‌ها است، تصریح کرد: به عنوان مثال یکی از راهکار‌های عملیاتی آن نصب تابلو‌های هشداردهنده در محدوده‌های دارای عوارض سطحی ناشی از فرونشست به منظور ایجاد حساسیت و آگاه‌سازی مردم با هدف استفاده از ظرفیت مردمی برای مدیریت بحران در این حوزه خواهد بود.
وی تاکید کرد: بازنگری جدی در ارزش واقعی آب، بازچرخانی آن و تامین آب صنعت از پساب شهری و آب‌های نامتعارف، کاهش هدر رفت شبکه انتقال و توزیع آب، توسعه و تکمیل و احداث شبکه پایش کمی و کیفی آبخوان‌های کشور و نظارت کامل بر مصارف آب، پتانسیل‌یابی، شناسایی و حفظ منابع آبی جدید برای گذر ایمن از بحران‌های خشکسالی پیش‌رو، تدوین دستورالعمل‌های کنترلی و تشویقی افزایش واردات آب مجازی به کشور و کاهش صادرات آب مجازی از کشور، استفاده از روش انتقال آب مجازی به‌جای انتقال آب بین حوضه‌ای، جلوگیری و ممنوعیت حفر چاه جدید، کف‌شکنی و جابه‌جایی چاه‌ها در دشت‌های ممنوعه بحرانی و دارای عوارض فرونشست زمین (مگر در شرایط خاص و برای تامین آب شرب با اجازه شورای عالی آب)، عدم تخصیص آب کارست برای مصارف غیر از شرب، کاهش سهم آب زیرزمینی بخش کشاورزی در یک برنامه زمانی میان مدت، ممنوعیت کامل و کنترل شدید آلوده‌سازی منابع آب و خاک، توقف کامل بازنگری مجدد و بهینه‌سازی طرح‌های احداث سدها، تونل‌ها و شبکه‌های انتقال آب بین حوضه‌ای مگر در راستای تغذیه آبخوان و کنترل سیلاب و به شکل محدود، توسعه بهره‌گیری از دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن در مناطق ساحلی و کویری از جمله پیشنهادات و راهکار‌های ممکن برای جلوگیری از فرونشست‌های زمین است.
معاون اداره‌کل زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی منطقه شمال‌شرق، خاطرنشان کرد: توجه جدی به تجارت آب مجازی و تعیین و درج میزان آن بر روی همه محصولات اصلی مصرفی در جهت توسعه فرهنگ کاهش مصرف آب، توسعه و حمایت از صنایع ساختمانی کم‌آب‌بر، لزوم نظارت و تایید سازمان زمین‌شناسی کشور در مطالعات مکان‌یابی کلیه طرح‌های کلان کشور و اجباری شدن تدوین پیوست مخاطرات فرونشست و گسل‌ها در طرح‌های مکان‌یابی کشور برای پرهیز از سرمایه‌گذاری در مناطق ناامن و پرخطر و کاهش خسارت اقتصادی ناشی از فرونشست زمین در کشور، توسعه کشور بر مبنای آمایش سرزمین، تجمیع سازمان‌های مرتبط با مدیریت بحران خشکسالی برای گذر ایمن کشور از شرایط بحرانی پیش‌رو از دیگر راهکار‌های ممکن برای جلوگیری از فرونشست‌های زمین است.
به نقل از روابط‌ عمومی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، شریفی در تبیین نتایج پروژه انجام شده تطبیق گسل‌های شهری شهر مشهد با گسل‌های یکپارچه استان خراسان رضوی توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی، خاطرنشان کرد: طبق نقشه یکپارچه گسل‌های استان که با همکاری زنده‌یاد دکتر نادری تهیه شده، از تعداد 17 هزار و 428 گسل فعلی در استان، 55 گسل فعال و 45 گسل فعال احتمالی است.
وی خاطرنشان کرد: در مورد شهر مشهد طبق نقشه نهایی طرح دقیق‌سازی گسل‌های شهر مشهد، گسل طوس و گسل کشف‌رود در شمال مشهد؛ فعال و گسل جنوب مشهد علیرغم نداشتن فعالیت لرزه‌ای تاریخی و دستگاهی به دلیل طول زیادی و قرار گرفتن به موازات گسل فعال سنگ بست شاندیز و از طرفی قرارگیری در لبه پهنه بلند مرتبه‌سازی بسیار حائز اهمیت است و ممکن است با فعالیت هر یک از گسل‌های فعال شمال و جنوب مشهد فعالیت لرزه‌ای داشته باشد.