بزرگنمايي:

پیام خراسان - به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، زیارت اهل بیت (علیهم السلام) نه تنها یک عمل عبادی است، بلکه به عنوان یک فرصت فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی در دنیای اسلام، جایگاه ویژه‌ای دارد. با این حال، رهبر معظم انقلاب اسلامی همواره نسبت به آسیب‌ها و انحرافات مختلفی که می‌تواند حقیقت و عمق این عبادت مقدس را مخدوش کند، هشدار داده‌اند.
ایشان بر این باورند که زیارت باید در قالبی اصیل، معنوی و انسان‌ساز باقی بماند و از هر گونه پیرایه‌های نامناسب و تحریف‌ها پاک شود. در این راستا، شناخت آسیب‌ها و تلاش برای اجتناب از آنها، گامی ضروری برای تحقق زیارت کامل و مقبول است. این آسیب‌ها می‌توانند به عمق زیارت آسیب برسانند و حتی باعث تحریف مفاهیم بلند آن شوند. 1. مقابله با بدعت‌ها و خرافات یکی از دغدغه‌های اصلی رهبر معظم انقلاب، رواج برخی از بدعت‌ها و خرافات در جریان زیارت است که هیچ مبنای شرعی یا علمی ندارند. این اعمال و رفتار‌های نادرست نه تنها فاقد ارزش معنوی هستند، بلکه می‌توانند تصویر نادرستی از مکتب اهل بیت (ع) به نمایش بگذارند. بدعت‌ها و خرافات، به نوعی باعث «وهن مذهب» شده و پایه‌های اعتقادی جامعه را متزلزل می‌سازند. اعمال فاقد سند: یکی از رایج‌ترین این بدعت‌ها، اعمالی است که هیچ مستند شرعی یا دینی ندارند، مانند سینه‌خیز رفتن به سوی ضریح. این عمل اگر از نظر معنوی مطلوب بود، پیش از همه بزرگان دین به آن مبادرت می‌ورزیدند. اما هیچ‌یک از اهل بیت (ع) یا علمای بزرگ شیعه این روش را نپذیرفته‌اند. رفتار‌های خلاف ادب: از دیگر آسیب‌های زیارت، رفتار‌های غیرمناسب و خلاف ادب است که در حرم‌های مقدس اتفاق می‌افتد. برای مثال، بلند کردن صدای خود و فریاد زدن در حرم‌ها نه تنها در تضاد با آداب زیارت است، بلکه با نص صریح قرآن مبنی بر لزوم رعایت ادب در محضر اولیاء الهی نیز منافات دارد. رفتار‌های این‌چنینی می‌تواند محیط معنوی زیارت را آلوده کرده و از حالت روحانی آن بکاهد. اعمال خرافی: همچنین، برخی از اعمال خرافی مانند بستن قفل، دخیل بستن، یا آویزان کردن پارچه به ضریح به نیت برآورده شدن حاجت، ریشه در باور‌های نادرست دارند. این اعمال به جای کمک به تقویت ایمان، باعث انحراف اعتقادی می‌شوند و در نهایت به جای رفع مشکلات فردی، تنها موجب تضعیف پایه‌های معنوی و دینی می‌گردند. احتیاط در اعمال مباح: حتی در مورد برخی اعمال که به ظاهر مباح و بی‌ضرر به نظر می‌رسند، رهبر انقلاب بر لزوم احتیاط تأکید دارند. در صورتی که این عمل ممکن است از سوی دیگران به اشتباه تفسیر شود، باید از آن پرهیز کرد. ملاک اصلی در تشخیص این آسیب‌ها، هر قول یا فعلی است که به سست شدن پایه‌های اعتقادی مردم منجر شود یا تصویری موهوم و غیرعقلانی از تشیع و آموزه‌های اهل بیت (ع) ارائه دهد. از این رو، شناخت دقیق و عمیق این آسیب‌ها و اجتناب از آنها، امری ضروری در راستای تحقق زیارت اصیل و معنوی است. 2. اهمیت بازگشت به جوهر زیارت: «حضور قلب» و «معرفت» رهبر معظم انقلاب اسلامی به‌طور مداوم بر این نکته تأکید دارند که زیارت اهل بیت (علیهم السلام) تنها به مجموعه‌ای از اعمال ظاهری و تشریفاتی محدود نمی‌شود. در نگاه ایشان، اگر زیارت تنها به حضور فیزیکی در حرم یا خواندن الفاظ زیارت‌نامه کاهش یابد، از معنای حقیقی خود تهی خواهد شد. مهم‌ترین ویژگی زیارت حقیقی، «حضور قلب» و «معرفت» درونی است که باید در دل هر زائر وجود داشته باشد. زیارت تنها زمانی تحقق می‌یابد که انسان علاوه بر حضور فیزیکی در مکان مقدس، در دل و ذهن خود به امام (ع) نزدیک شود و با امام ارتباطی عمیق و معنوی برقرار کند. حضور قلب به معنای توجه کامل به معنای زیارت و توجه به مقام والای امام است. این توجه باید از سطح کلمات و حرکات ظاهری فراتر رفته و به یک ارتباط قلبی و روحی با امام تبدیل شود. حضور قلب در حقیقت همان است که به فرد امکان می‌دهد تا از زیارت خود بیشترین بهره معنوی را ببرد، زیرا تنها در این صورت است که می‌تواند به‌طور واقعی در آموزه‌ها و پیام‌های اهل بیت (ع) تفکر کند و آنها را در زندگی خود جاری سازد. معرفت به معنای آگاهی عمیق و درست از جایگاه امام (ع) و فلسفه زیارت است. در واقع، زیارت زمانی کامل می‌شود که فرد با معرفت به تاریخ زندگی امام، جهاد‌های ایشان، ایثارگری‌ها و راه‌های رسیدن به کمال معنوی پی ببرد. معرفت به امام (ع) باعث می‌شود که انسان نه تنها از لحاظ ذهنی، بلکه از لحاظ روحی و روانی، به تحول و رشد درونی دست یابد. این تحول نه‌تنها در حوزه فردی بلکه در زندگی اجتماعی نیز تأثیرات خود را خواهد گذاشت. رهبر انقلاب همواره بر لزوم عبور از نگاه‌های سطحی و قشری تأکید دارند. در بسیاری از موارد، برخی افراد ممکن است زیارت را به مجموعه‌ای از اعمال ظاهری و بی‌معنی تقلیل دهند، بی‌آنکه به عمق و محتوای آن توجه داشته باشند. این نگاه سطحی به زیارت نه‌تنها از ارزش معنوی آن می‌کاهد بلکه ممکن است فرد را از درک صحیح مفاهیم بزرگ انسانی و الهی دور سازد. زیارت باید نقطه عطفی در زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان باشد. زمانی که یک مسلمان درک عمیقی از معارف اهل بیت (ع) پیدا کند، دیگر زیارت به صرف یک سفر جسمی محدود نمی‌شود، بلکه به یک حرکت فکری و روحی تبدیل می‌شود که در هر جنبه از زندگی فرد تأثیر خواهد گذاشت. از این رو، رهبر معظم انقلاب بر بازگشت به جوهر حقیقی زیارت تأکید دارند، تا مسلمانان بتوانند با بهره‌گیری از این فرصتی که در اختیار دارند، به کمال معنوی خود دست یابند و در مسیر ساخت یک جامعه اسلامی سالم و با شرافت گام بردارند. 3. جلوگیری از تحریف تاریخ و سیره ائمه (ع) یکی از آسیب‌های مهمی که زیارت را تهدید می‌کند، تحریف تاریخ و سیره ائمه اطهار (علیهم السلام) است. ارائه تصویری ناقص، تحریف‌شده یا تک‌بُعدی از شخصیت و مبارزات ائمه می‌تواند به درک نادرست و سطحی زائر از مقام امام (ع) و فلسفه زیارت آسیب بزند. اگر امام تنها به‌عنوان فردی عبادت‌گر و منفک از جامعه و مسائل سیاسی و اجتماعی معرفی شود، زیارت خاصیت الگوگیری و حرکت‌بخشی خود را از دست می‌دهد. در چنین وضعیتی، زیارت به مجموعه‌ای از اعمال ساده و بدون عمق تبدیل می‌شود و هیچ تأثیر تحولی در زندگی فرد نخواهد داشت. رهبر معظم انقلاب اسلامی بر این نکته تأکید دارند که معرفی چهره کامل «انسان 250 ساله»، به‌ویژه از منظر سیره اجتماعی، سیاسی و جهادی ائمه، ضروری است. امامان معصوم (ع) نه تنها پیشوایان دینی و عبادت‌گزاران بودند، بلکه در زمینه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیز نقش‌های برجسته‌ای ایفا کردند. مبارزات سیاسی و جهادی امامان (ع) در برابر ظلم و فساد حاکمان زمان، نه تنها جنبه‌های مبارزاتی آنها را نمایان می‌کند بلکه نشان از دیانت عمیق و فهم دقیق ایشان از نیاز‌های اجتماعی جامعه اسلامی دارد. وقتی این ابعاد مورد توجه قرار گیرد، زیارت به‌عنوان نقطه عطفی در زندگی فرد و جامعه عمل می‌کند و به‌جای صرفاً یک فعالیت مذهبی، به یک حرکت اجتماعی و فرهنگی تبدیل می‌شود. 4. مقابله با معنویت‌های کاذب در دنیای معاصر که انواع معنویت‌های کاذب، سطحی و زودگذر رواج یافته‌اند، تبیین معنویت اصیل، عمیق و ریشه‌دار که در زیارت اهل بیت (ع) نهفته است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. برخی از جریان‌ها در تلاشند تا معنویت را به صورت سطحی و بدون توجه به اصول عمیق آن ارائه دهند، به‌طوری که فرد احساس کند که با انجام مجموعه‌ای از حرکات فیزیکی یا عبادی می‌تواند به آرامش و کمال معنوی برسد. اما در حقیقت، آرامش و تعالی حقیقی از طریق ارتباط معرفتی و قلبی با منابع اصلی فیض الهی حاصل می‌شود. در زیارت اهل بیت (ع)، هدف نه‌تنها انجام اعمال ظاهری، بلکه ایجاد ارتباطی عمیق و معنادار با امام و درک پیام‌های والا و فرازمانی آنها است. این ارتباط در نهایت به فرد کمک می‌کند که به‌جای گرفتار شدن در معنویت‌های سطحی و کاذب، به رشد حقیقی و معنوی خود دست یابد. 5. اجتناب از غفلت و اشتغالات نامناسب یکی از مهم‌ترین نکات در فرآیند زیارت، اجتناب از غفلت و اشتغالات نامناسب است. زیارت باید فرصتی برای عبادت، ارتباط معنوی و تحول روحی باشد. متأسفانه، گاهی اوقات زائران با اشتغالات غیرضروری، مانند استفاده بیش از حد از تلفن همراه، گفتگو‌های بیهوده یا پرداخته شدن به امور دنیوی، از فواید معنوی زیارت غافل می‌شوند. این غفلت‌ها نه‌تنها از حضور قلب می‌کاهد بلکه مانع از بهره‌برداری کامل از این فرصت می‌شود. حضور در حرم اهل بیت (ع) باید به‌عنوان یک لحظه ویژه و ارزشمند برای تمرکز کامل بر عبادت و ارتباط با صاحب مزار دیده شود. رهبر انقلاب اسلامی بر لزوم حفظ این وضعیت معنوی و پرهیز از هر آنچه که فرد را از توجه به مقام امام و جایگاه معنوی زیارت بازمی‌دارد، تأکید دارند. در نهایت، هدف از آسیب‌شناسی زیارت، پالایش این سنت حسنه از هرگونه ناخالصی و بازگرداندن آن به مسیر اصلی خود است. زیارت باید به‌عنوان ابزاری برای معرفت‌افزایی، تزکیه نفس، و ارتباط عمیق با اولیاء الهی مورد توجه قرار گیرد. این فرآیند باید به‌گونه‌ای باشد که فرد از آن نه تنها بهره معنوی ببرد، بلکه در مسیر تعالی فردی و اجتماعی گام بردارد. رهبر معظم انقلاب با تأکید بر منطقی بودن و معنویت عمیق مکتب اهل بیت (ع)، همواره بر لزوم رعایت شئون و پرهیز از اعمال وهن‌آمیز تأکید دارند تا عزت و جایگاه رفیع این مذهب حقه حفظ شود و حقیقت زیارت در جامعه اسلامی همچنان پابرجا بماند.