پیام خراسان - ایرنا / «هوبره»، پرنده‌ای زیبا و باشکوه که روزگاری بر فراز دشت‌ها و تپه ماهورهای بیابانی خراسان شمالی می‌درخشید، این روزها در زیر سایه سنگین خشکسالی و بی‌مهری طبیعت، نفس‌هایش به شماره افتاده است.
زیستگاه‌های هوبره، این پرنده نادر و ارزشمند در خراسان شمالی به‌تدریج خشک و بی‌حیات شده است و این گونه آسیب‌پذیر که در آستانه انقراض قرار گرفته، بیش از پیش گرفتار تنش‌های خشکسالی است.
بازار
کاهش بی‌سابقه بارندگی و خشکسالی‌های پی‌درپی در سال‌های اخیر منابع آبی و پوشش گیاهی مناطق بیابانی استان را به شدت کاهش داده است.
هوبره که روزگاری با جلوه‌های زیبای خود بر فراز تپه‌ها و دشت‌های بکر منطقه خودنمایی می‌کرد، حالا در جستجوی لقمه‌ای نایاب برای زنده ماندن سرگردان است.
کارشناسان محیط زیست با نگرانی از روند رو به زوال جمعیت هوبره خبر می‌دهند و هشدار داده اند که ادامه این وضعیت می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای کل اکوسیستم بیابانی استان به همراه داشته باشد.
تخریب زیستگاه‌ها، توسعه کشاورزی بدون رعایت اصول حفاظتی، حضور بی‌رویه گردشگران و شکار غیرمجاز از دیگر عوامل تهدیدکننده این پرنده ارزشمند است.
شکارچیان و قاچاقچیان نیز زخم دیگری بر پیکر نحیف هوبره زده‌اند و جریمه‌هایی سنگین اما هنوز نتوانسته است به طور کامل مانع این تخلفات شود.
هوبره، این پرنده شگفت‌انگیز که به خاطر توانایی خاصش در دفاع، به «پرنده بمب‌انداز» شهرت دارد، این روزها در سکوت کویرهای خشک خراسان شمالی در انتظار روزهای بهتر است؛ روزهایی که شاید باران دوباره بر زمین‌های تشنه ببارد و زندگی را به طبیعت بازگرداند.
این گونه نادر، با تغذیه از حشرات، عقرب‌ها و گیاهان بیابانی، نقشی حیاتی در تعادل زیستی منطقه ایفا می‌کند و نابودی آن می‌تواند تعادل این اکوسیستم شکننده را به هم بریزد.
در حالی که مسئولان محیط زیست تلاش می‌کنند با آموزش و جلب همکاری جوامع محلی به حفاظت از هوبره کمک کنند، اما سرنوشت این زیبای کم‌صدا بیش از هر زمان دیگری در خطر است؛ نشانه‌ای هشداردهنده از آنچه خشکسالی و بی‌توجهی به طبیعت می‌توانند بر جان حیات وحش این دیار بگذارند.
![]()
31 قطعه در معرض خطر
رییس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در این باره گفت: سرشماری هوبره در آذرماه امسال برگزار می‌شود، در سرشماری پارسال 31 قطعه از این گونه سرشماری شد.
محمد تقدیسی اظهار کرد: برآورد می شود شماری از این تعداد مربوط به هوبره‌های مهاجر باشد که برای زمستان گذرانی در این استان فرود آمدند.
وی با بیان اینکه هوبره قدرت استتار بسیار بالایی دارد گفت: این پرنده زیبا به آسانی قابل مشاهده و سرشماری نیست بر این اساس تعداد این گونه بیش از سرشماری است.
رییس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی تخریب زیستگاه ها را از مهمترین تهدیدها برای زیست هوبره عنوان کرد و افزود: توسعه زمین های کشاورزی و تخریب عرصه های طبیعی سبب محدود شدن زیستگاه ها است و موجب شده این پرنده زیبا و کمیاب در یافتن غذا با مشکل روبه رو شود.
وی اظهار کرد: تغییر کاربری زمین و توسعه کشاورزی سبب شده تا غذا در طبیعت کم شود و بقای این گونه در معرض خطر قرار گیرد، خشکسالی ها وکاهش بارندگی ها هم در این باره موثر بوده و مشکلات را تشدید کرده است.
تقدیسی، حضور گردشگران در بیابان و مناطق کویری را از دیگر تهدیدها برای زیست هوبره عنوان کرد و گفت: برگزاری تورهای آفرویدی کویری در سال های اخیر افزایش یافته و حضور گردشگران بیش از پیش موجب تخریب و ناامن شدن زیستگاه شده است.
وی تصریح کرد: لانه گذاری هوبره در کنار بوته ها انجام و حضور و تردد خودروهای آفرویدی سبب تخریب لانه‌ها و آسیب به جوجه‌های این پرنده می‌شود.
وی گفت: شکار بی رویه، قاچاق و زنده‌گیری هوبره نیز یکی دیگر از تهدیدهای این گونه زیبا است، البته قاچاق این پرنده در استان خراسان شمالی مشاهده نشده و شکار هم بسیار کم است.
رییس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی تصریح کرد: براساس مصوبه شورای عالی محیط زیست جریمه شکار و زنده گیری هر قطعه هوبره بیش از یک میلیارد و 184 میلیون ریال است.
آموزش به جوامع محلی
رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان جاجرم نیز در مورد راهکارهای حفاظت از هوبره گفت: برای صیانت و حمایت از هوبره پایش مستمر زیستگاه این گونه ارزشمند انجام می شود علاوه بر آن تلاش داریم تا جوامع محلی به‌ویژه کشاورزان روستاهای همجوار با زیستگاه، آموزش های لازم را فراگیرند و نسبت به حفاظت از آن حساس باشند.
احمد صفرزاده درباره نقش هوبره در طبیعت اظهار کرد: هوبره از گیاهان، حشرات، عقرب و مارمولک‌های کوچک تغذیه می‌کند از این رو در تعادل جمعیت این گونه ها نقش موثر دارد، هوبره همچنین با تغذیه از گیاهان و بذر گیاهان نقش موثری در انتشار بذر گیاهان و رویش گونه های مختلف گیاهی دارد.
وی افزود: هوبره در زمان خطر و حمله پرندگان شکاری برای دفاع از خود مدفوع چسبناک را پرتاب می کند تا فرصت فرار داشته باشد به همین دلیل به پرنده بمب انداز شهرت دارد.
به گزارش ایرنا، 65 گونه پستاندار از 197 گونه موجود در کشور، 141 گونه پرنده از 532 گونه موجود، 68 خزنده از 228 گونه، چهار گونه خزنده دوزیست از 20 گونه موجود و هشت گونه ماهی و آبزی از مجموع 160 گونه موجود کشور در خراسان شمالی زیست می کنند که برخی از این گونه ها نظیر یوزپلنگ، بالابان، هوبره، کبک دری و کرکس مصری در طبقه بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت(IUCN) در رده‌های بحرانی و در حال انقراض قرار دارند.
پارک های ملی به نام های "سالوک"، "ساریگل" و "ضامن آهو" چهار منطقه حفاظت شده به نام های "سالوک"، "قرخود"، "گلول" و "سرانی"، یک پناهگاه حیات وحش بنام میاندشت و سه اثر طبیعی ملی به نام های ارس سرانی، صنوبر نظرعلی و سروهای قره باغ از جمله جاذبه های طبیعی بکر خراسان شمالی است که تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست این استان قرار دارد.