پیام خراسان - ورزش 3 /سوئد علیرغم عملکرد ضعیف در مقدماتی جام جهانی و حضور در قعر جدول، در پلی‌آف حضور دارد اما چطور چنین چیزی ممکن شد؟ به لطف یک تورنمنت کاملاً متفاوت.
مقدماتی کنونی اروپا برای جام‌جهانی مورد انتقاد زیادی قرار گرفته است. مثلاً همین چند وقت پیش، جنارو گتوزو، سرمربی تیم ملی ایتالیا، درباره آن صحبت کرد. تیم او در مرحله گروهی شش برد از هشت بازی به‌دست آورد، اما هنوز صعودش به تورنمنت تضمین نشده، فقط حضور در پلی‌آف. او گفت:«اگر به آمریکای جنوبی نگاه کنیم، جایی که شش تیم از ده تیم مستقیماً به جام‌جهانی می‌روند و تیم هفتم به پلی‌آف، واقعاً جای تأسف و ناراحتی دارد. همین است که باعث سرخوردگی می‌شود. سیستم در اروپا باید تغییر کند.»
با این حال، تیم ملی دیگری هم هست که ظاهراً از سیستم جدید کاملاً راضی است. ارزش این تیم تقریباً 500 میلیون یورو است. فهرست بازیکنانش پر از ستاره‌هاست: مثلاً آنتونی الانگا، امیل فورسبرگ، لوکاس بریوال، ویکتور یوکرش، الکساندر ایساک، این‌ها فقط چند نام هستند که برای طرفداران فوتبال اروپا آشنا هستند. و با وجود چنین ستاره‌هایی، این تیم فقط یک امتیاز از گروهی با حضور سوئیس، کوزوو و اسلوونی گرفته است. تفاضل گلش هم منفی 8 است. البته یک بازی دیگر باقی مانده (18 نوامبر مقابل اسلوونی)، اما آن بازی دیگر هیچ تأثیری ندارد.
لیگ ملت‌ها را یادتان هست؟ هشدار داده بودیم: این تورنمنت دیگر دوستانه نیست. در سال 2018، یوفا در پی کسب درآمد بیشتر (و برای چه چیز دیگری؟)، تصمیم گرفت بازی‌های دوستانه را «از نو اختراع» کند. و تورنمنت جدیدی به نام لیگ ملت‌ها راه افتاد. نگاه هواداران به آن عجیب بود. بسیاری از بازی‌هایش بیشتر مثل بازی دوستانه در نظر گرفته می‌شدند. هشدار داده شد که نگاه‌ها باید تغییر کند؛ حالا دوباره خلاصه توضیح می‌دهیم چرا.
بازار
در لیگ‌های A, B و C تیم‌ها در گروه‌هایی چهارتایی تقسیم شدند. در لیگ D دو گروه سه‌تیمی داریم. در مرحله گروهی، هر تیم شش بازی انجام داد (در لیگ D چهار بازی). نتیجه در گروه روی صعود و سقوط بین لیگ‌ها تأثیر گذاشت. مثلاً تیم‌هایی که در گروه لیگ A آخر شدند، فصل بعد را در لیگ B شروع می‌کنند؛ تیم‌های سوم به پلی‌آف برای بقا در لیگ A رفتند؛ و دو تیم برتر از هر گروه لیگ A به پلی‌آف اصلی تورنمنت رسیدند. در مارس 2025 بازی‌های پلی‌آف برای رسیدن به یک‌چهارم نهایی انجام شد. سپس نیمه‌نهایی، بازی رده‌بندی و فینال که در آن پرتغال اسپانیا را شکست داد.
این خلاصه‌ای از روند مسابقات بود. حالا به این می‌پردازیم که نتایج آن چه تأثیری روی مسیر صعود به جام‌جهانی 2026 دارند. از آنجایی که در جام‌جهانی به جای 32، 48 تیم حضور خواهند داشت، سهمیه اروپا نیز افزایش یافته، از 13 تیم به 16 تیم. به همین دلیل، تعداد تیم‌هایی که می‌توانند از طریق لیگ ملت‌ها راهی تورنمنت شوند هم بیشتر شده است.
مسیر کلاسیکِ انتخابی که مشخص است. این مرحله در حال پایان است. تیم‌های اول گروه‌ها مستقیم به جام‌جهانی می‌روند (مثل انگلیس، اسپانیا، نروژ یا فرانسه). تیم‌های دوم به پلی‌آف می‌روند (مثل ایتالیا، ترکیه یا ایرلند). اما در پلی‌آف، علاوه بر این 12 تیم دوم گروه‌ها، چهار تیم برتر رنکینگ لیگ ملت‌ها هم حضور دارند. شرط مهم: این چهار تیم در مقدماتی کلاسیک نباید رتبه نخست یا دوم گروه خود را گرفته باشند.
به این ترتیب، تیم‌هایی که در گروه خود در لیگ ملت‌ها صدرنشین شده‌اند، در صورتی می‌توانند به پلی‌آف برسند که از مسیر کلاسیک نه مستقیم صعود کرده باشند و نه به پلی‌آف رسیده باشند. بیایید یادآوری کنیم که چه تیم‌هایی در گروه‌های لیگ ملت‌ها صدرنشین شدند و وضعیت کنونی‌شان چیست:
لیگ ملت‌ها - لیگ A
اسپانیا - صدرنشین گروه؛ حضور در پلی‌آف کلاسیک تضمین شده.
آلمان - صدرنشین گروه؛ حضور در پلی‌آف کلاسیک تضمین شده.
پرتغال - صدرنشین گروه؛ از مسیر کلاسیک به جام‌جهانی صعود کرده.
فرانسه - صدرنشین گروه؛ از مسیر کلاسیک به جام جهانی صعود کرده.
لیگ ملت‌ها - لیگ B
انگلیس - صدرنشین گروه؛ از مسیر کلاسیک صعود کرده.
نروژ - صدرنشین گروه؛ از مسیر کلاسیک صعود کرده.
جمهوری چک - صدرنشین گروه؛ حضور در پلی‌آف کلاسیک را تضمین کرده.
ولز - صدرنشین گروه؛ اکنون سوم است و می‌تواند مستقیم صعود کند (احتمال کم)، یا به پلی‌آف برسد.
رومانی - صدرنشین گروه C؛ اکنون سوم است و دیگر بالاتر نخواهد رفت.
لیگ ملت‌ها - لیگ C
سوئد - صدرنشین گروه؛ آخر گروه کلاسیک است، به پلی‌آف کلاسیک نمی‌رسد.
مقدونیه شمالی - صدرنشین گروه؛ اکنون دوم است و می‌تواند مستقیم صعود کند (احتمال کم) یا به پلی‌آف برود.
ایرلند شمالی - صدرنشین گروه؛ سوم است و بالاتر نمی‌رود.
تیم‌های مولداوی و سن‌مارینو هم در گروه‌های خود در لیگ ملت‌ها صدرنشین شده‌اند، اما آن‌ها در لیگ D هستند و رتبه‌شان در رنکینگ پایین‌تر است؛ بنابراین حساب نمی‌شوند.
اما پنج تیمی که بالاتر مشخص شده‌اند، چرا. چهار تیم از آن‌ها به پلی‌آف خواهند رسید. و سه تیمش همین حالا مشخص‌اند: رومانی، سوئد و ایرلند شمالی. و ولز و مقدونیه شمالی مقابل هم بازی می‌کنند: در واقع مسابقه‌شان برای رتبه دوم است، اما در عمل تفاوتی ندارد، هر دو به پلی‌آف خواهند رفت. این پلی‌آف‌ها مارس 2026 برگزار می‌شوند.
این هم یک روش جالب برای آینده (اگر سیستم را دوباره تغییر ندهند، که بعید نیست): می‌توانی در گروهت در لیگ ملت‌ها صدرنشین شوی، مقدماتی کلاسیک را خراب کنی و باز هم شانس رسیدن به جام جهانی داشته باشی. چه استراتژی‌ای بهتر از این؟
در سوئد احتمالاً این موضوع را خوب می‌دانستند. برای همین به نتیجه‌های فعلی‌شان هم احتمالاً به چشم یک فاجعه کامل نگاه نمی‌کنند. هنوز امید هست.