پیام خراسان - استاندار خراسان رضوی گفت: خراسان بهعنوان یک حوزه تمدنی بزرگ، ظرفیت آن را دارد که با برگزاری رویدادها و همایشهای بینالمللی نقالی و شاهنامهخوانی، نقش پیشرو فرهنگی را در منطقه ایفا کند.
به گزارش اداره کل روابط عمومی استانداری خراسان رضوی، غلامحسین مظفری در چهاردهمین جلسه «شنبههای گفتوگو»، به میزبانی اتاق اندیشهورزی، با موضوع نقالی و شاهنامهخوانی اظهار کرد: در جلسات خصوصی، اداری و حتی غیراداری بارها گفته شده که خراسان بهعنوان یک حوزه تمدنی و ما که امروز در مشهد و خراسان رضوی قرار داریم، با انتظارات و توقعاتی بالا مواجه هستیم. به یک معنا، هم مسئولیت و هم رسالتی سنگین بر عهده داریم؛ هم باید کارهای بزرگ انجام دهیم و هم با عقبماندگیها و غفلتهایی روبهرو هستیم که باعث شده داشتههایمان را فراموش کنیم و کمتر به آنها توجه داشته باشیم.
وی ادامه داد: امروز از هر زاویهای که به خراسان نگاه میکنیم، موضوع و ظرفیت وجود دارد. واقعیت این است که نه میتوان توجیه کرد و نه توضیح اضافه لازم است؛ حتی برنامه مدون هم در این راستا نداشتهایم. همهچیز منوط به این است که با هم و در کنار هم یک تصمیم جدی بگیریم. ایران از خراسان و حوزه تمدنی خراسان و از مشهد امروز انتظار دارد و بدون تعارف، در سفرهایی که طی یک سال اخیر به کشورهای اطراف داشتیم، با وجود همه خطکشیهای سیاسی و جغرافیایی، نگاهها به خراسان و مشهد است و همه انتظار دارند اتفاقی جدی در اینجا رخ دهد.
استاندار خراسان رضوی تصریح کرد: نکتهای که امروز باید به آن توجه کنیم این است که داشتههای ما بسیار ارزشمند و گرانسنگ است. سؤال اصلی این است که با این سرمایهها چه کردهایم و چه باید بکنیم. اینکه چند نفر، ده نفر یا صدها نفر در این استان فعال باشند کافی نیست؛ ما باید دهها مکان برای نقالی و شاهنامهخوانی داشته باشیم. آرزو داشتم چنین برنامههایی هر روز و هر هفته برگزار شود. حوزه نقالی باید در پارکها و فضاهای مختلف گسترش پیدا کند و آغاز این مسیر باید از مدارس باشد. حتی اگر بهلحاظ آییننامهای محدودیتهایی وجود دارد، کار فرهنگی سخت نیست و بسیاری از این موانع به دست خودمان قابل حل است.
مظفری افزود: جالب است که بسیاری از شخصیتهای بزرگ، از عرفا و حکمای نامدار، در همین سرزمین مدفون هستند، اما خود ما چقدر برای آنها کار کردهایم؟ باید یک ساختار، سازمان و طراحی منسجم ایجاد کنیم که قائم به افراد نباشد.
وی گفت: ما دولتیها اراده انجام کار را داریم، اما این شما هستید که تجربه و دانش دارید و باید مسیر را ادامه دهید. اگر قرار است نهادی شکل بگیرد، سازمان یا مجموعهای ایجاد شود و فضا و امکاناتی نیاز است، چرا نباید در خراسان چندین نهاد قدرتمند در حوزه نقالی و شاهنامهخوانی شکل بگیرد؟
استاندار خراسان رضوی با اشاره به ظرفیت برنامهریزیهای فرهنگی عنوان کرد: خردسرای فردوسی در آستانه بیستمین سالگرد خود قرار دارد و این نشان میدهد که میتوان مجموعههایی مشابه ایجاد کرد. پیشنهاد من این است که از همین حالا برای سال آینده و برای ایامی که به روز فردوسی بزرگ منتهی میشود، رویدادهای ملی و حتی بینالمللی طراحی کنیم و در طول سال، در همه لایههای فرهنگی از پژوهش گرفته تا شاهنامهخوانی و روایتگری، خروجی مشخص داشته باشیم. همچنین باید به هنرهای جدید مانند انیمیشن و فیلم توجه کنیم و بتوانیم از این ظرفیت عظیم، اقتصاد هنر را فعال کنیم.
مظفری اضافه کرد: دنیا برای خود تاریخ و داستان میسازد تا از آن درآمد ایجاد کند، اما ما همه این سرمایهها را در اختیار داریم. خراسان ظرفیت بسیار بزرگی دارد؛ هم از نظر منابع انسانی و هم از نظر لایههای تمدنی. بزرگترین سرمایه ما همین داشتهها و همین افکاری است که شما در اختیار دارید. اگر این ظرفیتها کنار هم قرار بگیرند، میتوان کارهای بزرگی انجام داد.
وی با اشاره به تعاملات منطقهای خاطرنشان کرد: در کشورهای اطراف، از تاجیکستان تا قرقیزستان، نگاهی ویژه به شاهنامه و شخصیتهای مشترک فرهنگی وجود دارد. در سفر به قرقیزستان و حضور در نمایشگاه بینالمللی این کشور، شاهد بودیم که چگونه میتوان از مشترکات فرهنگی مانند رستم و ماناس برای پیوندهای منطقهای استفاده شود. اگر بخواهیم امنیت، اقتصاد و پیوندهای منطقهای خود را تقویت کنیم، راه آن توجه به همین داشتههای فرهنگی است.
استاندار خراسان رضوی در پایان گفت: با وجود اقداماتی که در حوزه فرهنگی انجام شده، باید صادقانه بپذیریم که کم کار کردهایم. تقاضای من این است که دستگاههای اجرایی و متولیان این حوزه با همت و ارادهای جدی وارد عمل شوند، بستر و فضا را فراهم کنند و از شما فعالان فرهنگی میخواهم خودتان وارد میدان شوید.
در ادامه سعید رضادوست، مشاور فرهنگی استاندار خراسان رضوی و دبیرکل اتاق اندیشهورزی خراسان رضوی در رابطه با موزه بزرگ خراسان اظهار کرد: باید بگویم طی این چند روزی که با این مجموعه آشنا شدم، بسیار افسوس خوردم که چرا پیشتر از این به اینجا نیامده بودم؛ به قول مولانا «بودم از گنج نهانی بیخبر». ما در کنار این گنج نهفته حاضر هستیم و متأسفانه بسیاری از ما نیز که در فضای هنر و فرهنگ نفس میکشیم، بیخبر از چنین ظرفیتهایی میمانیم.
وی تصریح کرد: بحث نقالی و شاهنامهخوانی را باید جدی گرفت و شاهنامه را از پستوها به فضای عمومی آورد و از هر امکانی برای ترویج این فرهنگ مهم ایرانی ـ اسلامی استفاده کرد. از زمانی که استاندار تأکید کردند باید از همه ظرفیتها برای ترویج نقالی بهره برد، مدیر آرامگاه فردوسی با تلفیق خاطرات و یادهای کودکی، «حوض نقالی» را ایجاد کردهاند.
مشاور استاندار خراسان رضوی خاطرنشان کرد: این حوض نقالی هر ماه در جوار آرامگاه فردوسی بزرگ در حال برگزاری است. سعید رضادوست تأکید کرد که علوم انسانی نیز آزمایشگاه ویژۀ خود را دارد و آن چیزی نیست جز نهاد تئاتر و در مرحلهای همین نقالی و روایتگریها؛ مجالی که میتوان نمونۀ کوچکشدۀ جامعه را در آن به تماشا نشست. آزمایشگاهی زنده در متن جامعه و در میان مردم.
سپس احسان گرایلی، سرپرست اداره کل روابط عمومی استانداری خراسان رضوی اظهار کرد: بنده بهعنوان یکی از اهالی تئاتر، امروز تحت تأثیر اجرایی که دیدم قرار گرفتم. ذات هنر ایرانی بخش عمدهاش در بداههپردازی و در قراردادهایی است که هنرمند با مخاطبش میبندد و امروز بخشی از این بداههپردازی بین دوستان دیده شد که نشان میدهد چقدر زنده است، چقدر ظرفیت دارد، چقدر پویاست و امکان ارتباط با مخاطب امروز خودش را هم دارد.
وی افزود: ما شاید فرصت ارائه رسمی برای این فرم نداشتیم، اما همین نشان میدهد که میتواند زنده باشد و پویا بماند. امروز در تئاتر رسمی ما گروهها و جریانهای حرفهای هستند که بازخوانی فرمهای نمایشی را انجام میدهند؛ وقتی یک اجراگر با لرزش دست، مفهوم ترس را منتقل میکند، این همان قراردادی است که در فرم اجرا شکل میگیرد و همان چیزی است که پیتر بروک در تعزیه تئاتر نیشابور دید، از هوش رفت و در کتابش نوشت که این حد از ایجاز در تئاتر غرب هیچوقت تجربه نشده است و این فرم، امکان نمایشی و زبان مختص به خودش را دارد.
گرایلی تصریح کرد: ما امروز فرم نمایشی خودمان را احیا و زنده میکنیم؛ فرمی که حتماً با روایت تاریخی متفاوت است و با شاهنامهخوانی هم تفاوتهایی دارد، اما یک زبان مستقل نمایشی است. این موضوع در گونههای مختلف تجربه شده و من خودم تجربهای را در کیش داشتم که برایم بسیار آموزنده بود.