چاپ

پیام خراسان - خراسان جنوبی این گنجینه فاخر با بیش از هزار اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی و 6 اثر جهانی (باغ و عمارت اکبریه، مجموعه قنوات بلده، بیابان لوت، ژئوپارک طبس، روستای حوله بافی خراشاد، کاروانسراهای تاریخی سرایان، ده محمد، خان و چهل پایه طبس) و هزار اثر طبیعی و صنایع دستی بی نظیر، اقامتگاه های بومگردی زیبا و منحصر به فرد، روستاهای شگفت انگیز و هدف گردشگری، بافت‌های تاریخی شهری و روســتایی، در کنار جاذبه‌های بی نظیر کویر و مردمانی میهـمان‌نواز به عنوان یک مقصد جدید و کمتر شناخته شده از جمله مقاصد گردشگری به حساب می آید.
خان سرخ این کهن سرزمین شرق ایران زمین سبب شده تا خزان بهار گردشگری این خطه سرخ پوش آن هم با محصولات مزیت دار خاص جهانی باشد. بزرگترین باغ زرشکی جهان در افین زیرکوه، و دیگر شهرستان های زرشک خیز خراسان جنوبی، زعفران زارهای یک دست ارغوانی، عنابستان های یک دست مروارید گونه سرخ و انارستان های یک دست یاقوتی از جمله جاذبه های گردشگری خزان خراسان جنوبی ست.
خلاصه این جا گنجینه ای است با و سیم و زرهای سرخ رنگی که متناسب با اقلیم پاییز هزار رنگ را به عنوان اولین فصل گردشگریش در تقویم ایران زمین ثبت و ضبط کرده است.
اینجا در کنار گوهر های قیمتی و نیمه قیمتی و کان های معدنی طلا، مس، بازالت و .... گنجینه در گنجنیه شده است و طلا در طلا.
آری اینجا خراسان جنوبی سرزمین طلایی ایران با طلا، یاقوت و مرواریدهای سرخ جهان عنوان استانی طلایی را در همه زمینه چه تاریخی، چه گردشگری، چه معدنی، چه کشاورزی، چه کویر و زیبایی های بی نظیر آن، چه روستاهای خاصش و چه با بافت ها تاریخی شهری و روستایی از آن خود کرده بر سکوی گردشگری ایران و جهان ایستاده است.
این کهن دیار ایران زمین دارای آیین و رسومی خاص نیز است که با این گنجینه های طلا، یاقوت، مرواریدها و... در ایران و جهان زبانزد است و محصولات مزیت دار این استان و دیگر رسوم با آیین های خاصی برداشت می شود و به اجرا درمی آید در نو خود بی نظیر است به همین واسطه تعدادی از آیین ها در تقویم رویدادهای گردشگری ایران به ثبت رسیده و برخی هم در نوبت ثبت است.
آن طور که هادی شاهوردی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی در گفت وگو با خبرنگار فارس اظهارداشت: تاکنون 9 آیین و مراسم خاص این استان در تقویم رویدادهای گردشگری کشور به ثبت رسیده و 5 مراسم و آیین دیگر نیز در نوبت ثبت قرار دارد.
وی افزود: جشنواره انار و زعفران، بازی بومی و محلی روستای گستج، آیین سنتی بی بی گردی، آیین سنتی کوزه شکنی قاین، جشنواره طلای سرخ قاین، جشنواره شهاب باران ، جشنواره ملی زرشک در بیرجند، مراسم بیل زنی خوسف و مراسم عناب ته کنی شهرستان خوسف از جمله رویدادهای ثبت شده است و پنج مورد در حال ثبت مربوط به شهرستان های طبس، سرایان سربیشه و خوسف خواهد بود.
حال ورق می زنیم رویدادهای خراسان جنوبی را در تقویم گردشگری کشور با جزئیاتی بیشتر.
بی‌بی‌گردی از جمله آیین‌ها و مراسم ابتدای سال است که هنوز هم در برخی مناطق شهرستان قاینات مانند خضری دشت بیاض، کارشک و بسکاباد برگزار می‌شود.
برای این مراسم که در روز 12 فروردین و براساس یکی از داستان‌های قدیمی انجام می‌شود زنان سالخورده (بی‌بی) را برای گردش به خارج از روستا می‌برند.
در این مراسم یکی از زنان سالخورده روستا خشت خامی را برداشته و سطح خشت را گل می‌پوشاند زنان و دختران جوان هم با یک قطعه چوب و پنبه فتیله‌ای شمع درست کرده و آن را روی خشت روشن می‌کنند.
سپس یکی از زنان سالخورده خشت را بالای سرش گرفته و در جلو و زنان و دختران همراه با شادی و دایره‌زنان پشت سر او از روستا خارج می‌شوند و در محلی که در گذشته قنات و چشمهء آبی بوده است و اکنون متروکه شده جمع می‌شوند و این خشت را داخل چاه انداخته و براین اعتقاد و باور هستند که غم و غصه‌ها را در چاه می‌ریزند و آن سال را همراه با شادی، خوشی و سلامتی شروع خواهند کرد.
مراسم «عناب ته کنی» در شهرستان خوسف و توابع آن برگزار می شود.
خراسان جنوبی یکی از قطب‌های اصلی برداشت عناب به شمار می‌رود و این محصول با آب و هوای استان و همچنین روستاهای اطراف (به خصوص روستاهای شهرستان بیرجند، خوسف، سربیشه، درمیان، …) سازگار است، به طوری که حتی در اغلب خانه‌ها درخت عناب می‌کارند و سالانه محصول خوبی می‌دهد.
در همین راستا مراسم عناب ته کنی با هدف شناساندن بیشتر این محصول در سطح ملی و بین المللی و همچنین جذب گردشگر در ایام برگزاری مراسم، در فهرست رویدادهای گردشگری کشور به ثبت رسید.
جمع‌‌آوری عناب از آیین و مراسم خاص برخوردار است که امروزه دیگر کمرنگ شده است و در گذشته یک روز برای تکان دادن عناب از طرف اهالی مشخص می‌شود در روزعناب تکانی تمام مردم روستا برای تکاندن درختان جمع شده، در ابتدا اسفند دود کرده و با درود فرستادن بر پیامبر و ائمه اطهار آغاز می‌شود.
همچنین در مدت تکان دادن و جمع کردن عناب خواندن دوبیتی‌های محلی و حرف دل خود را به نشانه شادمانی و شکرگزاری از خالق و روزی رسان بازگو می‌کنند و بقیه افراد هم به گوش دادن جان می‌سپارند.
سپس صافی یا چادر را گرفته و یکی از مردم که در درخت‌نوردی و در عناب تکانی ماهرتر است به بالای درخت می‌رود. عناب تکان نهایت سعی را می‌کند تا به درختان آسیبی نرسد گویی که در نظرشان درختان نیز مانند انسانها جان دارند.
طول چوب‌های عناب تکانی از 1 تا 4 متر می‌رسد و به بلندترین چوب ها پارو یا کَلَکی گفته می‌شود. در تمام مراحل جمع‌آوری حضور زن‌ها و بچه‌ها که یارویاور خانواده در امور کشاورزی هستند محسوس است.
در گذشته با فرا رسیدن نوروز مردم شهرستان قاینات آیین کوزه شکنی را بعد از برگزاری چهارشنبه سوری اجرا می‌کردند.
آن‌ها کوزه‌های کهنه و قدیمی را که آب از آن تراوش نمی‌کرد و به عبارتی آب را سرد نمی‌کرد و داخل آن جلبک می‌گرفت و دیواره‌ی آن سبزرنگ می‌شد را از سر در حیات خانه به داخل کوچه می‌انداختند و اعتقادشان به این بود که با شکسته شدن این کوزه بلا و بیماری از خانواده دور خواهد شد.
این آیین را اگر از دیدگاه بهداشتی مورد بررسی قرار دهیم به این نتیجه می‌رسیم که در آن زمان نمی‌توانستند به مردم بگویند که دیواره‌ی کوزه‌ها که پوشیده شده از جلبک هست میکروب دارد و سبب بیماری می‌شود به آنها می‌گفتند که شیطان در داخل این کوزه‌ها جای گرفته و باید این کوزه‌ها شکسته شود.
از دیدگاه دوم در آن زمان که سال تحویل می‌شد و مردم به انتظار سال نو بودند شغل کوزه‌گری هم احیا می‌شد و کوزه‌گرها و کوزه‌فروش‌ها همه انتظار روزهای آخر سال را می‌کشیدند تا مردم با مراجعه به آنها کوزه‌های شکسته خود را خریداری کنند.
سوم این که این خود یک جشن بزرگی بود که به طور معمول توسط دختران دم بخت انجام می‌شد و خانواده‌ها از این طریق آمادگی دختران‌شان را برای فرستادن به خانه بخت معرفی می‌کردند.
بیل‌زنی تنها مراسم ماه محرم در استان است که در هیچ یک از شهرستان‌های دیگر به چشم نمی‌خورد. این مراسم فقط در شهر خوسف در ظهر عاشورا برپا می‌شود و در سال‌های اخیر توانسته است توجه گردشگران را به خود جلب کند.
برای برپایی این مراسم در هر یک از دو هیئت خوسف دو دسته پانزده نفری که در مجموع چهار دسته هستند تشکیل می‌شود.
هر یک از نفرات بیل به دست، دایره‌وار و به هم چسبیده بیل‌هایشان را به طرف آسمان می‌گیرند و در هنگام حرکت هر یک از نفرات به هوا پریده و تیغه بیلش را به بیل‌های دیگر می‌زند و همه با هم یک صدا می گویند (حیدر علی).
مراسم بیل‌زنی نوعی شبیه‌سازی از طایفه بنی اسد در صحرای کربلاست. طایفه بنی اسد پس از واقعه عاشورا با بیل و یا ابزار دیگری که در دست داشتند آن عزیزان را به خاک سپردند و مردم اعتقاد دارند بیل‌زنی در عصر عاشورا مایه برکت محصولات کشاورزی آنان در سال زراعی می‌شود.
بیش از یک دهه است که جشنواره بازی‌های بومی و محلی در بازه زمانی یک تا 4 فروردین ماه به‌منظور معرفی توانمندی‌های شهرستان و به‌ویژه شناساندن آداب و رسوم روستاها به همت مردم، شورای اسلامی روستا، دهیاری و اهالی خونگرم روستای گستج برگزار می‌شود و در سال‌های اخیر توانسته است علاوه بر شهرهای اطراف توجه گردشگران را به خود جلب کند.
14 بازی از 24 بازی محلی این روستا در 10 سال گذشته احیا شده است و این بازی ها در دو بخش آقایان و بانوان در دو مکان مجزا برگزار می‌شود که بر پایه هوش و سرعت عمل است و معمولا به وسیله خاصی نیاز ندارد.
بازی‌ها بعد از پرس و جو از افراد سالمند روستا و تحت نظارت و با شرکت آنان اجرا می شده و می‌شود و بازی‌ها در گذشته به دلیل مشغله کشاورزی مردم اکثرا در ایام عید انجام می‌شده است.
بارش شهابی بر ساوشی از مهم‌ترین بارش‌های شهابی سالیانه است که به طور معمول از بیست و هفتم تیرماه تا سوم شهریور ماه ادامه دارد.
این مدت بازه زمانی بلندی برای بارش شهابی محسوب می‌شود که بهترین موقعیت برای علاقه‌مندان به رصد آسمان و کهکشان به شمار می‌آید. اوج این بارش شهابی معمولا هر ساله در حدود بیست و دوم مردادماه روی می‌دهد.
کانون این بارش در ناحیه صورت فلکی بر ساوش و در نزدیکی مرز آن با ناحیه صورت فلکی ذات الکرسی واقع شده است. به همین دلیل است که به آن بارش شهابی بر ساوشی می‌گویند.
پهنه بکر ریگزار بشرویه به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری کویری استان زمینه مناسبی را برای رصد پدیده طبیعی شهاب باران بر ساوشی فراهم کرده است چرا که با توجه به هموار بودن این گستره، تاریکی مطلق و آب و هوای مناسب آن در مرداد ماه توانسته توجه بسیاری از گردشگران را به خود جلب کند.
اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان بشرویه با حمایت و همکاری انجمن دوستداران سرزمین ریگ و آفتاب این رویداد را همه ساله در شامگاه روز 21 مردادماه برای خانواده‌ها برگزاری می‌کند.
با توجه به اهمیت معرفی محصول راهبردی زعفران در استان در شاخه گردشگری کشاورزی و علاقه گردشگران به آشنایی با مراحل کاشت، داشت و برداشت آن و کیفیت زعفران قاینات به عنوان محصولی با استانداردهای بالا برای عرضه در سطح کشور و صادرات، کمیته ثبت رویدادهای گردشگری استان ثبت جشنواره طلای سرخ را در اولویت برنامه های ثبتی رویدادهای گردشگری استان قرار داد و در فهرست رویدادهای گردشگری جمهوری اسلامی ایران با شماره 20209360 به ثبت رسید.
آشنایی با فرآوری، بسته‌بندی و همچنین کاربردهای دارویی گیاه زعفران از دیگر اهداف ثبت جشنواره بوده است و در کنار آن با توجه به اینکه شهرستان قاینات خاستگاه زعفران است، قاینات به عنوان پایتخت زعفران ایران به همگان معرفی خواهد شد.
جشنواره انار و زعفران
با توجه به برگزاری جشنواره انار و زعفران در سالیان گذشته در شهرستان فردوس، این جشنواره در سطح استانی به ثبت رسیده که در صورت تداوم برگزاری جشنواره، امکان ثبت آن در سطح ملی نیز وجود دارد. جشنواره انار و زعفران به طور همزمان در شهرستان فردوس برگزار می‌شود.
جشنواره زرشک
خراسان جنوبی قطب تولید زرشک ایران و جهان به حساب می آید و دو سال است که جشنواره ملی یاقوت های سرخ در این استان برگزار می شود.