چاپ

پیام خراسان - به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا،حجت الاسلام ناصر خلج با استناد به کتاب "ادب حضور" که مجموعه‌ای از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی پیرامون زیارت است، به تشریح ابعاد مختلف این موضوع پرداخت.
وی به تبیین مفهوم زیارت اصیل از منظر رهبر انقلاب پرداخت و بیان داشت: ایشان ریشه این واژه را "زور" به معنای حضور می‌دانند.
بنابراین، جوهر زیارت، احساس و درک حضور در محضر شخصیت زیارت‌شونده (مَزور) است. حجت الاسلام خلج افزود: هدف غایی زیارت، فراتر از یک جابجایی مکانی صِرف است؛ بلکه درک عمیق این حقیقت است که زائر به ملاقات یکی از اولیاء الهی نائل می‌شود تا از برکات معنوی و فیض این دیدار بهره‌مند گردد.
وی ادامه داد: زیارت اصیل و کامل، آن است که زائر با توجه کامل به مقام رفیع و روح والای امامی که به زیارتش مشرف شده، خود را حقیقتاً در محضر ایشان ببیند و به حاضر و ناظر بودن آن وجود مقدس اذعان داشته باشد.
استاد حوزه علمیه قم با اشاره به توصیه‌های اکید بزرگان دین که در کتاب "ادب حضور" نیز گردآوری شده، تصریح کرد: اولین و اساسی‌ترین گام در مسیر دستیابی به زیارت کامل و کسب فیوضات آن، اهتمام به ترک گناه و تزکیه نفس است؛ چرا که قلبی پاک، آماده دریافت انوار معنوی است و زیارت مقبول، آن زیارتی است که به دریافت این فیض الهی منجر شود و طبق فرمایش گهربار امام سجاد (علیه السلام) در دعای ابوحمزه ثمالی، بزرگترین مانع در این مسیر، حجاب گناه است که باید با استعانت از خداوند، این مانع را برطرف ساخت.
راهکار‌های ترویج فرهنگ زیارت در میان نسل جوان
وی در پاسخ به پرسشی درباره چگونگی معرفی صحیح زیارت به نسل جوان، داشت: گرچه بیان صریح و مستقیمی تحت عنوان "روش معرفی" در فرمایشات رهبری یافت نمی‌شود، اما ایشان رهنمود‌های بسیار کاربردی و عمیقی برای جوانان دارند که تبیین و ترویج این نکات می‌تواند سطح نگرش و معرفت آنان نسبت به زیارت را به شکلی بنیادین ارتقا دهد.
حجت الاسلام خلج افزود: رهبر معظم انقلاب، جوانان را به گشودن مسیر انس با پروردگار، توسل به اهل بیت (علیهم السلام)، مداومت بر دعا – به ویژه ادعیه مرتبط با حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) – و اهتمام به زیارت فرا می‌خوانند و ایشان تأکید دارند که مأنوس بودن با دعا، اقامه نماز اول وقت با حضور قلب و تلاوت قرآن کریم، زمینه‌ساز گشایش‌های روحی و معنوی است و انسان را از سطح‌نگری رهانده، به سوی معرفت عمیق رهنمون می‌سازد.
استاد حوزه علمیه قم ضمن پرداختن به نکات کلیدی برگرفته از بیانات رهبری در کتاب "ادب حضور" بیان داشت: نخستین نکته، توجه دائمی به حضور امام است؛ جوان باید بیاموزد که امام را حاضر و ناظر بداند، نه غایب و زیارت نباید به نگاه کردن به در و دیوار محدود شود، بلکه باید فرصتی برای گفتگو و درد دل با امام باشد؛ سلام دادن به محضر امام، با درک معنای عمیق آن که همانا اعلام امان و آرامش از سوی زائر به مزور است، از دیگر آداب مهم به شمار می‌رود.
حجت الاسلام خلج ادامه داد: سخن گفتن از عمق جان و دل، حتی برای دقایقی کوتاه با فارغ شدن از تعلقات و مشغله‌های دنیوی، راهی برای ارتباط حقیقی است. همچنین، اتصال قلبی مستمر با امام، چه در داخل صحن و رواق‌ها و چه در بیرون از آن، تا زمانی که زائر در آن شهر مقدس حضور دارد، مورد تأکید است.
وی افزود: اگرچه زیارت کردن با هر زبانی و با دیدن امام به مثابه پدری مهربان و دلسوز (با استناد به حدیث شریف امام رضا علیه السلام که فرمودند: الامام، الوالد الشفیق و الانیس الرفیق) امری پسندیده است، اما رهبر انقلاب ارجحیت را به استفاده از زبان خود اهل بیت، یعنی زیارت‌نامه‌های مأثور، می‌دهند. در این میان، ایشان تأکید ویژه‌ای بر دو زیارت گران‌سنگ امین‌الله و جامعه کبیره دارند که فهم عمیق‌تری از مقام امام به دست می‌دهند. از دیگر نکات مهم، توجه کامل به مخاطب (امام) در هنگام قرائت زیارت‌نامه است تا از حالت طوطی‌وار خارج شده و به گفتگویی حضوری بدل گردد. اقامه نماز و ذکر گفتن در فضای معنوی حرم و شرکت در نماز‌های جماعت حرم نیز از توصیه‌های مؤکد ایشان است.
حجت الاسلام خلج یادآور شد: رهبری بر ارزش نهادن به زیارت و فدا نکردن آن برای کار‌های کم‌اهمیت یا بی‌ارزش تأکید دارند و زائر باید قدر این فرصت مغتنم را بداند. همچنین، توصیه به آغاز سال جدید با دعا و زیارت و بهره‌گیری از فرصت زیارت در ماه‌های پرفضیلت و ایام خاص مانند اعیاد بزرگ یا ایام زیارتی مخصوص هر امام (مانند اربعین حسینی که پیاده‌روی آن نیز در کتاب ادب حضور مورد اشاره قرار گرفته)، از دیگر رهنمود‌هایی است که به تعمیق معرفت و بهره‌مندی بیشتر از فیوضات زیارت کمک می‌کند.
آسیب‌شناسی زیارت در دوران معاصر
در بخش پایانی، حجت الاسلام خلج به آسیب‌هایی که زیارت را در عصر حاضر تهدید می‌کند، اشاره کرد و گفت: رهبر معظم انقلاب در کتاب "ادب حضور" به موارد مهمی در این زمینه پرداخته‌اند.
استاد حوزه علمیه قم اولین و مهم‌ترین آسیب را رواج بدعت‌ها در امر زیارت دانست و افزود: ایشان به شدت بر لزوم پرهیز از اعمال و رفتار‌هایی که هیچ مبنای معتبری در سیره اهل بیت و علمای بزرگ شیعه ندارند، تأکید می‌کنند. به عنوان مثال، اعمالی، چون سینه‌خیز رفتن به سوی ضریح، که اگر عملی مطلوب بود، بزرگان دین به آن مبادرت می‌ورزیدند، یا فریاد زدن و صدا بلند کردن در حرم که با نص صریح قرآن مبنی بر لزوم رعایت ادب در محضر اولیاء الهی منافات دارد.
حجت الاسلام خلج با اشاره به دیدگاه آیت‌الله العظمی بروجردی (ره) افزود: حتی در مورد عتبه‌بوسی نیز در شرایط کنونی احتیاط لازم است تا مبادا این عمل، حمل بر سجده بر غیر خدا شده و موجب وهن مذهب گردد.
وی با بیان اینکه آسیب دوم، تحریف تاریخ و سیره ائمه اطهار (علیهم السلام) است، اظهار کرد: ارائه تصویری ناقص یا تحریف‌شده از زندگی، شخصیت و مبارزات ائمه، می‌تواند به درک صحیح زائر از مقام امام و فلسفه زیارت لطمه وارد کند؛ لذا تبیین تاریخ دقیق و مستند، امری ضروری برای مقابله با این آسیب است.
استاد حوزه علمیه قم در خصوص سومین آسیب مطرح شده که انجام اعمال خرافی و فاقد وجه شرعی باشد، توضیح داد: مواردی مانند بستن قفل و دخیل و پارچه به ضریح و شبکه‌های حرم، یا انداختن اشیاء به نیت برآورده شدن حاجت و اموری از این دست، هیچ‌گونه مبنای دینی و شرعی ندارد و باید از آنها اجتناب کرد.
حجت الاسلام خلج در جمع‌بندی این بخش تأکید کرد: از دیدگاه رهبر معظم انقلاب، ملاک اصلی در تشخیص آسیب‌ها، این است که هر قول یا فعلی که منجر به وهن مذهب حقه تشیع و سست شدن پایه‌های اعتقادی مردم شود یا تصویری غیرمنطقی و خرافی از این مکتب ارائه دهد، جزو آسیب‌های زیارت محسوب شده و نیازمند روشنگری و مقابله است. ایشان همواره بر منطقی بودن دین مبین اسلام و به‌ویژه مکتب اهل بیت تأکید داشته و رعایت شئون و پرهیز از اعمال وهن‌آمیز را لازمه حفظ عزت و جایگاه این مذهب می‌دانند.