چاپ

پیام خراسان- اگر همین الان سر راه یکی را بگیریم و از او بپرسیم از سعدی چه می‌دانی؟ جز اقلیتی انگشت‌شمار، پاسخ درخوری به این سوال نمی‌دهند. جز یکی، دو بیت از بوستان و چند کلمه‌ای از مقدمه گلستان که از کتاب‌های درسی در پس ذهن مانده و یا ابیات پراکنده‌ای از این غزل یا آن غزل که در آلبوم‌های موسیقی به گوش خورده است. از آن غم انگیزتر این است که برخی حتی فرق گلستان و بوستان را هم نمی‌دانند.

ایرج پزشک‌زاد در مقدمه کتاب «طنز فاخر سعدی» به این مسأله فرهنگی پرداخته و علت «سعدی نشناسی» نسل جوان و محصلین ایرانی را با نکته‌سنجی و بیان طنزی که خاص اوست بررسی کرده‌است. به عقیده او برنامه تدریس در مدارس ایرانی دلیل اصلی این نارسایی است.

پزشک زاد می‌نویسد: «سعدی را به خلاف حافظ که خودمان شناختیم؛ خواستند به ما بشناسانند و با تمام حسن نیتی که داشتند بد شناساندند». محمدعلی فروغی هم عقیده داشت «گلستان کتاب خردسالان نیست». کودکان و نوجوانان با اینکه از کلمات گلستان دیکته می‌نویسند و متن دیباچه را در کتاب‌های ادبیات یاد می‌گیرند اما نه از زیبایی کلام سعدی نصیبی می‌برند و نه در موقعیتی هستند که پندهایش را در راه تهذیب اخلاق به گوش گیرند.

سعدی را نباید به نوجوانان در هیأت یک معلم عبوس و تلخ و سختگیر معرفی کرد که بی‌خبر از شوق و شور و نشاط جوانی است. آموزش اجباری سعدی در مدرسه باعث می‌شود نوجوانان با تمام شدن دوران تحصیل، بوستان و گلستان را هم مثل کتاب‌های تاریخ و فیزیک و شیمی به تصور اینکه آموختنی‌های دشوار و خسته‌کننده‌اش را آموخته‌اند برای همیشه ببندند و کنار بگذارند و کم‌کم برای همیشه از یاد ببرند.

البته که سعدی برای ماندن و بزرگ ماندن حاجتی به یادآوری کسی ندارد. تا شعر هست سعدی هست و در یکی از چند قله‌ رفیعش جای ثابتی دارد. سعدی تنها یک شاعر و سخنور ایرانی نیست، بلکه به عنوان یکی از شاعران و گویندگان بزرگ جهان شناخته شده است. اگر غصه‌ خوردنی هم هست برای بچه‌های ماست که از سعدی و شعرش دور افتاده‌اند.

در روزگاری که ملت‌ها در جستجوی منابع هویت فرهنگی خود به هر دری می‌زنند و تا خانه همسایه حتی سر می‌کشند؛ در دورانی که عرب و عجم درباره قومیت بوعلی سینا بگو مگو دارند و فارس و ترک بر سر اصلیت مولانا جلال‌الدین جدل می‌کنند؛ دریغ است که سعدی در طومار افتخارات ملی و هویتی ما جایگاه شایسته‌ای نداشته باشد.