پیام خراسان- هفدهم شوال بر اساس واقعه جنگ خندق و نبرد تن‌به‌تن امام علی (ع) در
دوران جوانی با پهلوان کفار "عمرو بن عبدود" به نام روز فرهنگ پهلوانی و
ورزش زورخانه‌ای نام‌گذاری شده است تا بار دیگر در این روز منش‌ها و
مرام‌های پهلوانی و جوانمردی در جامعه احیا شود.
کنار گذاشته شدن منیّت و تقویت افتادگی و صداقت در گود ورزش
زورخانه‌ای و باستانی راهی برای رسیدن به منشی است که پهلوانی را به همراه
دارد.
ریشه آیین پهلوانی شاید به زمان اشکانیان بازگردد و اسطوره‌های
پهلوانی در فرهنگ ایرانی، پهلوانان شاهنامه باشند، از طرفی نیز آنچه از
تاریخ به دست می‌آید سابقه بسیار این ورزش و انجام حرکات پهلوانی به‌عنوان
یکی از فعالیت‌های روزانه ایرانیان باستان بوده است تا جایی که ورزشکاران
در ایام باستان با تقویت نیروی بدنی از طریق این ورزش هنگام نیاز به دفاع
از خانواده و سرزمینشان می‌پرداختند.
یکی از زیبایی‌های ورزش باستانی و زورخانه‌ای وجود آداب و سنن خاص در
آن بوده است که ورزشکاران با پیروی از پهلوانان و دلاوران افسانه‌ای و تأسی
از امام اول شیعیان در وسط گود زورخانه به انجام حرکات زیبای گروهی و فردی
می‌پردازند.
قوچان نیز از دیرباز به مهد پهلوان پروری و پهلوان خیزی شهره بوده است
و بسیاری از ورزشکاران و پهلوانان بنام از گودهای باستانی این شهر در عرصه
پهلوانی و دلاوری قدم نهاده‌اند.
اولین ورزشخانه قوچان به دستور عبدالرضا خان شجاع الدوله حاکم وقت
قوچان در کنار حمام سرکاری این شهر ایجاد شد اما مشهورترین و باسابقه‌ترین
گود زورخانه‌ای که از گذشته تاکنون فعالیتش متوقف نشده است باشگاه پهلوانی
است.
این سالن ورزشی در سال 1341 به دلیل آتش سوزی، دوباره بازسازی‌شده و
به‌عنوان تنها سالن تمرین کشتی قوچان در آن زمان نام‌آورانی همچون قربان
محمد بهادری، مهدی شایسته زرین، خسروخان بهرامی، محمدعلی صحرایی، غدیر
نخودچی، ابراهیم آزمون، حسین مهرافروزیان، احمد شکفته و ... را تقدیم ورزش
پهلوانی کشور کرد.
ابراهیم آزمون که ورزش خود را از گود زورخانه‌ای قوچان و با ورزش
باستانی آغاز کرده است و امروز یکی از قهرمانان و پیشکسوتان کشتی خراسان و
ایران محسوب می‌شود از پرداختن به ورزش به عنوان نوعی مبارزه با فساد یاد
کرد و گفت: ورزش جوانان را از انحراف بازمی دارد و اگر در جامعه ورزش فعال
باشد جوانان به دنبال فساد و تباهی نخواهند رفت.
رییس کمیته پیشکسوتان انجمن کشتی با چوخه ایران
اظهار داشت: آنچه در عرصه ورزش مهم است مدال‌آوری نیست، بلکه رفتار و منش
پهلوانی باید اولویت ورزشکار باشد که گود باستانی، زندگی برای مردم و
خانواده و نیز مهربانی، همبستگی، صداقت و افتادگی را به انسان می‌آموزد.
وی تأکید کرد: زورخانه یا همان گود باستانی خانه امام علی (ع) یا مسجد
تلقی می‌شود و بسیاری از ورزشکاران معتقدند هنگام ورود به زورخانه باید
پاک بوده و با وضو وارد آن شوند.
آزمون ادامه داد: ضرب زورخانه و فرستادن صلوات و تمام آداب پهلوانی در
گود برگرفته از مکتب و دین است و هر کس با این ورزش آشنا شده و به آن
اعتقاد پیدا کند در زندگی و کسب‌وکار نیز آنرا به کار خواهد بست.
پایه و اساس ورزش کشتی که به اعتقاد برخی، خاستگاه آن خطه قوچان بوده،
گودهای زورخانه و ورزش باستانی است و پهلوانان بنامی که از این سرزمین به
قهرمانی‌های ملی و بین‌المللی در کشتی رسیده‌اند خاک خوردگان و تربیت‌شدگان
گودهای باستانی و زورخانه‌ای این شهر بوده‌اند.
سیدحسن چمنی یکی از پیشکسوتان این ورزش ملی و آیینی با اشاره به
جایگاه قوچان در ورزش پهلوانی و پرورش بزرگان کشتی تصریح کرد: به جرأت
می‌توان گفت که زمانی در مسابقات مختلف کشتی از هفت وزن، پنج وزن را
کشتی‌گیران قوچانی به خود اختصاص می‌دادند و در بسیاری از مسابقات سکوهای
برتر را تنها با ضربه‌فنی حریفان تسخیر می‌کردند.
وی گذشت، جوانمردی و رسیدن به حال افراد گرفتار را ویژگی اصلی منش
پهلوانی در زورخانه دانست و یادآور شد: مردم در گذشته اعتقاد خاصی به
پهلوانان داشته و حتی از آنان می‌خواستند که برایشان دعا کنند.
چمنی با تأکید بر اینکه پهلوان و هرکه وارد زورخانه می‌شود باید منیّت
های خود را کنار بگذارد تا روح و جسمش در کنار هم جلا یابد، گفت: باید
اخلاق، کردار و منشور زندگی پهلوانانی که در کنار پرورش جسم در گود
زورخانه، آموزه‌های معنوی را پیاده کرده‌اند برای نسل‌های امروز بیان شود
تا بدانند قدرت تنها در جسم نیست بلکه روح نیز قدرتی بی‌اندازه دارد.
وی با ابراز تأسف از اینکه امروز ورزش باستانی، به‌عنوان تنها رشته
ورزشی در دنیا که می‌تواند ورزش را هم‌زمان با مبانی مذهبی و اخلاقیات
آموزش دهد، برخلاف گذشته کمتر مورد اقبال جوانان است، افزود: به نظر می‌رسد
که مسوولان و دستگاه های مرتبط باید برای شناساندن این رشته قدیمی و ریشه
دار به نسل جدید، برنامه‌های مدونی داشته باشند.
از نوجوانی باید شروع کرد
یکی از خاک خوردگان قدیمی‌ترین گود باستانی و زورخانه‌ای قوچان که از
سال 1335 با میل، کباده و... همنشین بوده است، گفت: امروزه این ورزش کمی از
حالت سنتی خارج و به سمت استفاده از تکنیک رفته است تا جوانان و حتی
نونهالان به این رشته علاقه بیشتری پیدا کنند.
محمد ستوده تکنیکی شدن این ورزش کهن را امری مطلوب خواند و ادامه داد:
البته باید اصالت پیشین این رشته همچون فراگیری منش پهلوانی و جوانمردی
حفظ شود و یک ورزش نوین باستانی برای جوانان باشد.
وی یکی از دلایل علاقه مند شدن خود به این رشته را آن دانست که در
دوران تحصیل ابتدایی پس از تعطیلی مدرسه، برای تماشای ورزشکاران به زورخانه
رو به روی مدرسه می رفته است، تأکید کرد: سن نوجوانی بهترین پایه برای
فراگیری ورزش باستانی است تا همین نوجوانان با تربیت در زورخانه‌ها به
پهلوانانی صادق و متواضع برای کشور تبدیل شوند.
ساماندهی 60 باستانی‌کار در قوچان
رییس هیات ورزش زورخانه‌ای و باستانی قوچان گفت: بر
اساس شیوه نامه فدراسیون ورزش باستانی و زورخانه‌ای، ورزشکاران این رشته
باید سازماندهی، رتبه‌بندی و ثبت در سایت فدراسیون شوند که تاکنون 60
ورزشکار قوچانی در این رشته رتبه‌بندی شده‌اند.
حمید مکانیک اضافه کرد: این شهرستان دارای 4 فضای زورخانه‌ای است که 7
گروه در باشگاه‌های بانک ملی، فرهنگیان، شهرداری و پهلوانی مشغول فعالیت
هستند و باشگاه پهلوانی با سابقه بیش از 80 سال، قدیمی‌ترین باشگاه این
شهرستان شناخته می‌شود.
وی تأکید کرد: قوچان در ورزش کشتی نامدار بوده و بسیاری از پهلوانان
بنام در باشگاه پهلوانی و زیر نظر مربیانی همچون قربان محمد بهادری پا به
عرصه های ملی و جهانی گذاشته اند.
رییس هیات ورزش زورخانه‌ای و باستانی قوچان ادامه داد: امروز
باستانی‌کاران قوچان در استان حرف برای گفتن دارند به‌طوری‌که در رشته چرخ
چمنی رتبه اول استانی از آن این شهرستان است و در رشته‌های دیگری همچون
کباده نیز عناوین برتر در اختیار ورزشکاران قوچانی است .
مکانیک با اشاره به مشکلات پیش روی این ورزش کهن در قوچان گفت: باشگاه
پهلوانی دارای قدمت و سابقه زیادی است که باید مسوولان به‌منظور حفظ و
نگهداری از این میراث پای‌کار باشند.
وی افزود: یکی از اصلی‌ترین نیازهای باستانی‌کاران در قوچان تهیه
ادوات ورزشی استاندارد است زیرا امروز ورزش باستانی سنتی تبدیل به ورزش
نوین باستانی شده که در زمینه ادوات با آن تفاوت دارد.
شهرستان قوچان در فاصله 137 کیلومتری شمال غربی مشهد قرار دارد.