چاپ

پیام خراسان- اینجا کهن شهر شمالشرق کشور است و با گذر از جاده‌های این منطقه آثار تاریخی متعددی را خواهی دید که گواه از قدمت این خطه دارد و با سر زدن به کاروانسرای قلی در محدوده جاده اسفراین به جاجرم به خوبی هوای تاریخ را استشمام خواهی کرد.

این سرزمین مجموعه ای از یادگاران دوره اشکانیان، قاجاریه، صفویه، ایلخانی، دوره تیموری و قرون متاخر اسلامی است و دیوارهای این آثار کهن یادآور تمدن است و هنوز هم نسیم باد، هیاهوی ساربان‌ها را در این دشت کویری زوزه می کشد و آدمی را به تاریخ می برد و هر ذهن جستجوگری را به تکاپو می اندازد.

جاجرم در خراسان شمالی جلوه‌گاه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی است، آیین نخل گردانی جاجرمی ها در حسینیه بزرگ این شهر در عاشورای حسینی هزاران دلداده مکتب حسینی را از سراسر کشور به سوی خود فرامی خواند.

مسجد جامع جاجرم مهمترین نشانه حیات فرهنگی و دینی و از کهن‌ترین مساجد تاریخی ایران است. همچنین وجود محوطه‌های باستانی بزرگ از قبیل "تپه پهلوان"، "تپه حیدران" و "محوطه چَلو" و نیز سنگ‌نگاره‌های پیش‌ از تاریخی "جَربت" در شهرستان جاجرم آن را به یکی از قدیمی‌ترین استقرارگاه‌های بشری در خراسان شمالی بدل کرده است.

پراکندگی زیاد محوطه‌های باستانی مربوط به دوران اشکانی و ساسانی در این شهرستان از شکوفایی این خطه در دوره تاریخی و بهره‌گیری از موقعیت مناسب آن بر سر راه ابریشم و معادلات سیاسی و تجاری آن دوران حکایت دارد. جاجرم از شهرهای مهم دوران اوج و درخشش تمدن خراسان بوده است.

این کهن شهر تاریخی روزهای غریبی را سپری می کند و به گواه مردم این شهرستان؛ آثار تاریخی آن بواسطه دوری از جاده اصلی مورد غفلت واقع شده است و به آن رسیدگی نمی شود از طرفی مسوولان میراث عنوان می کنند که اعتبارات این نهاد کم است ولی در مدت یکساله گذشته تعدادی از آثار تاریخی اسن شهذستان مرمت شده است در هر حال نوعی دوگانگی بین اظهار نظر مسوولان شهرستانی و استانی وجود دارد.

خواب سنگین آثار تاریخی جاجرم

مردم شهرستان جاجرم می گویند که وجود مناطق و آثار باستانی با ارزش در این شهرستان سبب شده تا این منطقه برای توسعه گردشگری بسیار مستعد باشد اما این فرصت ها و پتانسیل ها مورد توجه مسوولان قرار نگرفته و برای مرمت آن گام موثر برداشته نشده است.

یکی از شهروندان در این‌باره می گوید: شمار زیادی از بناها و آثار تاریخی این شهرستان نیاز به رسیدگی و مرمت دارند اما برای آن اقدام مناسب انجام نشده است.

علی رجب نیا می افزاید: جذب گردشگر و حضور مسافران در هر منطقه منوط به مهیا شدن زمینه و بستر آن است، وقتی بناها آماده پذیرایی از مسافران نباشند نباید انتظار رونق گردشگری و پیشرفت اقتصادی داشت.

وی با گلایه از بی توجهی مسوولان به مرمت بناهای تاریخی می‌گوید: اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی به جاجرم کم توجه بوده است و در این شهرستان اقدام رضایت بخش در زمینه احیا و مرمت آثار تاریخی انجام نشده است.

این شهروند جاجرمی می افزاید: آثاری چون قلعه سفید، کاروان سرای قلی، مسجد جامع، نارین قلعه، تپه چلو و حیدر آباد، باغ و بنای کوشک، قلعه جعفر آباد و حمام قدیمی از مهم ترین آثار تاریخی این شهرستان است که نیاز به رسیدگی و توجه بیشتر دارد.

شورای شهر: میراث رسیدگی نمی کند

رییس شورای اسلامی شهر جاجرم نیز از عملکرد ضعیف اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی در این شهر انتقاد کرد و می گوید: این شهرستان بیش از هفت هزار و 500 سال قدمت تاریخی دارد و قدمت آن دوره میان سنگی می‌رسد و با داشتن بناها و آثار تاریخی ارزشمند ظرفیت های فراوان برای توسعه گردشگری و رونق اقتصادی دارد و اکنون این شهرستان هیچ پروژه فعالی در زمینه میراث ندارد.

ابراهیم اخوان می افزاید: مردم و شهروندان در کهن شهر تاریخی استان انتظار دارند تا به پروژه های بخش میراث تحرک و پویایی داده شود، البته ما به محدودیت های اعتباری واقف هستیم اما خواب سنگین طرح ها در این بخش موجب گلایه و انتقاد است.

رییس شورای اسلامی شهر جاجرم می گوید: اکنون رسیدگی به وضعیت ارگ تاریخی شهر، مرمت نارین قلعه به عنوان ارگ تاریخی ارزشمند در مرکز شهر درخواست شهروندان است که به دست فراموشی سپرده شده است چرا که جاجرم دارای بافت باستانی با ارزشی است که 16 اثر و محوطه تاریخی در آن به ثبت رسیده و رسیدگی به این آثار باید در اولویت قرار گیرد.

وی می افزاید: باغ کوشک در شهر کویری جاجرم، یک باغ ایرانی و ارزشمند است که اعتباری ناچیز برای آن منظور می شود و حتی حصار کشی اطراف این اثر تاریخی که باعث محافظت بیشتر از آن می شود، علی رغم رضایت مالکان، طرح دیوار کشی آن به صورت نیمه کاره رها شده است.

رییس شورای اسلامی شهر جاجرم خاطرنشان می کند: این باغ با الگوی باغ های ایرانی_اسلامی مربوط به دوره افشاریه و با قدمتی حدود 400 سال است که صیانت از آن نیازمند توجه مسوولان است.

وی می افزاید: کارخانه پنبه جاجرم که می تواند به عنوان موزه صنعت استان مرمت، بازسازی و مورد استفاده قرار گیرد، سال ها است به دست فراموشی سپرده شده و این اثر تاریخی به جای اینکه جاذبه گردشگری باشد حالت بازدارنده و ناخوشایندی به خود گرفته و حتی باعث نارضایتی ساکنان محدوده شده است.

میراث: رسیدگی شده است

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی اما با رد این ادعاها می گوید: امسال اقدامات خوبی برای مرمت و تعمیر بناهای تاریخی در شهرستان جاجرم انجام شده است به طوری که با اعتبارات سال مالی گذشته، 70 میلیون تومان برای مرمت باغ کوشک به عنوان باغ الگوی ایرانی هزینه و مرمت اضطرای این بنای ارزشمند انجام شد.

محمدرضا قهرمانیان بدون اشاره به اینکه اکنون کدام پروژه میراث فرهنگی در شهرستان جاجرم فعال است می افزاید: بنای "ارگ کاظم‌خان" بنای "حمام" جاجرم در سال های اخیر مرمت تمام شده است و آزادسازی حریم "تپه نارین قلعه" به عنوان بنای تاریخی در این شهر در دست پیگیری است و امید می رود به نتیجه برسد.

وی می افزاید: سردابه آقا فریدون، مسجد جامع جاجرم، بنای خواجه مهزیار و مقبره خواجه کمال از دیگر بناهایی است که در این شهرستان مورد مرمت قرار گرفته است.

بر اساس این گزارش در شهرستان جاجرم 37 بنای تاریخی، پنج اثر طبیعی و سه محوطه و تپه ثبت ملی شده است.

تاکنون 743 اثر خراسان شمالی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است که از این تعداد، 523 اثر تاریخی، 54 اثر طبیعی، 109 اثر ناملموس، 25 اثر منقول تاریخی و 32 پرونده میراث ناملموس نیز با به‌صورت مشترک در حیطه خراسان ثبت شده است.

استان خراسان شمالی با داشتن هزار و 200 اثر تاریخی شناسایی شده در شمال شرق کشور قرار دارد.