چاپ

پیام خراسان - مردم خراسان جنوبی از گرد و غبار رنج می‌برند و گویی چشمی برای دیدن وجود ندارد و از طرفی اعتبارات مقابله با آن به سختی تخصیص می‌یابد.
از آنجایی که خراسان جنوبی خشکسالی‌های چندین ساله را پشت سر گذاشته و خاک استان سست و بی رمق شده، به دنبال افزایش زمان بادهای 120 روز سیستان به 180 روز، وضعیت هوای خراسان جنوبی نیز، اکنون بحرانی و باید گفت افزایش پوشش گیاهی می‌تواند در کاهش این پدیده موثر باشد.

بنابر اعلام سازمان هواشناسی براساس خروجی مدلهای پیش یابی هواشناسی، امروز نیز در ساعات عصر و شب گاهی وزش باد شدید همراه با گرد و خاک به ویژه در غرب و شمال غرب استان پیش بینی می‌شود. در برخی ساعات نیز آسمانی غبارآلود را خواهیم داشت.
5 میلیون تن خاک در سال
اسدالله حاتمی، مدیرکل محیط زیست خراسان جنوبی به ایسنا گفت: اعتبارات خوبی در زمینه مقابله با پدیده گرد و غبار جذب شده و این اعتبارات به منظور تعمیر و تجهیز ایستگاه‌های سنجش کیفی هوا در استان، نهالکاری و بوته‌کاری، هلالی آبگیر و سایر حوزه‌ها هزینه شده است.
وی افزود: در حال حاضر پنج ایستگاه سنجش کیفی هوا در شهرستان‌های بیرجند، زیرکوه، سرایان و نهبندان مستقر است و وضعیت کیفی هوا را پایش و آنالیز می‌کنند.
مدیرکل محیط زیست خراسان جنوبی بیان کرد: تمامی داده‌های ایستگاه‌های هم‌دیدی کشور در یک بازه 15 ساله جمع‌آوری شده و بر اساس داده‌های به دست آمده نقشه‌های شار قائم داخلی فرسایش بادی، طوفان ماسه و گرد و غبار در کشور تهیه شده است.
وی تصریح کرد: بر اساس این نقشه، مناطق دارای شار گرد و غبار، 56.7 میلیون هکتار و مقدار غبارخیزی 5 میلیون تن در سال می‌شود؛ همچنین متوسط غبارخیزی در کشور 55 کیلوگرم بر هکتار در سال برآورد شده است.
مدیرکل محیط زیست خراسان جنوبی با اشاره به اینکه از 11 شهرستان خراسان جنوبی 9 شهرستان استان درگیر گرد و غبار هستند گفت: 35 کانون گرد و غبار در خراسان جنوبی وجود دارد.
حاتمی بیان کرد: سال گذشته حدود 2 میلیارد تومان از محل اعتبارات ملی جذب شده که این میزان اعتبار در قرق، حفاظت، آبیاری سنواتی، ایستگاه سنجش کیفی هوا و بذر پاشی هزینه شده است.
کانون‌هایی که خسارت به بار می‌آورند
علیرضا نصرآبادی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی نیز به ایسنا گفت: فعال ترین کانون‌های بحرانی استان شامل ریگ بشرویه، حلوان شهرستان طبس، سهل آباد شهرستان نهبندان، سه قلعه شهرستان سرایان و شاهرخت شهرستان زیرکوه است که در تولید گردوغبار در استان سهم بیشتری دارند.
وی با بیان اینکه سایر کانون‌های بحرانی فرسایش بادی نیز به صورت موقت و در فصول خاص در این خصوص نقش دارند که شاید جزو کانون‌های بحرانی نباشند، افزود: در استان سطحی برابر 4.8 میلیون هکتار در کلیه شهرستان‌های استان تحت تاثیر فرسایش بادی قرار دارد که از این سطح سطحی برابر 2.1 میلیون هکتاربا توجه به خسارت فرسایش بادی به مناطق مسکونی، کشاورزی، صنعتی و زیرساخت های حیاتی استان به عنوان کانون‌های بحرانی فرسایش بادی شناسایی شده است که این کانون ها در کلیه شهرستان‌های استان پراکنده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در مورد علت ایجاد کانون‌های تولید گردوغبار، ادامه داد: علت اصلی بیابانزایی در استان فعالیت‌های انسانی است که در کنار شرایط سخت محیطی منجمله خشکسالی و کاهش بارندگی ناشی از تغییر اقلیم باعث تشدید پدیده ی بیابانزایی شده است.
نصرآبادی ادامه داد: این فعالیت‌های انسانی شامل بهره برداری غیر اصولی از آب‌های سطحی و زیرزمینی، بهره برداری غیراصولی از معادن، پجرای مفرط مراتع خارج از ظرفیت چرایی و فصل مناسب و توسعه بی رویه کشاورزی و عدم توجه به دانش نوین در کشاورزی و بهره وری مناسب از آب در این بخش است که بخش اعظم آب استحصال شده از منابع زیرزمینی صرف این بخش شود.
وی بیان کرد: سابقه بیابانزدایی در کشور به سال‌های 1347 برمی‌گردد و در استان خراسان جنوبی با تشکل اداره جنگل بانی در شهر بیرجند در سال 1358 فعالیت‌های بیابانزدایی در استان شروع شده که عمده فعالیت‌های بیابانزدایی در شهرستان‌های نهبندان، سربیشه و زیرکوه بوده است.
نصرآبادی تصریح کرد: بجز نوار مرزی شرقی استان که علت اصلی گروغبار ناشی از وزش بادهای 120 روزه سیستان ناشی از ارتفاعات کشور همسایه افغانستان است، در دیگر بخش‌های استان طوفان‌های گردوغبار غالبا منشا داخلی داشته و ناشی از اختلاف فشار روز و شب و یا همجواری با دو کویر بزرگ کشور ( کویر مرکزی و کویر لوت ) است که گروغبار ایجاد شده بخش اعظم استان را فرا می‌گیرد.
وی با اشاره به برنامه‌های انجام شده برای مهار کانون‌های ریزگرد، بیان کرد: با توجه به سطح بسیار زیاد کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در استان و شرایط سخت محیطی در طول 20 سال اخیر فعالیت‌های بیابانزدایی انجام شده در سطح استان نقش موثری در کاهش گردوغبار و طوفانهای شن و ماسه در استان داشته است و با توجه به وجود بالغ بر 800 هزار هکتار جنگل طبیعی و دست کاشت تاغ در مناطق بحرانی فرسایش بادی در استان مشکل ریزگرد در استان همانند سایر استان‌ها ملموس نبوده و تلاش می‌شود در همین راستا با انجام فعالیت‌های اصولی و کارشناسی در قالب طرح‌های مصوب مدیریت مناطق بیابانی و مقابله با کانون‌های بحرانی فرسایش بادی گامهای موثری در کاهش آثار ناشی از حرکت شن‌های روان و طوفان‌های گردوغبار برداشته شود.
نصرآبادی با اشاره به برنامه‌های پیش بینی شده برای مهار کانون‌های ریزگرد، بیان کرد: عمده فعالیت‌های بیابانزدایی و مقابله با کانون‌های بحرانی فرسایش بادی و ریزگرده در غالب پروژهای بیولوژیک و بیومکانیک در حال انجام است که در این خصوص می توان به اجرای بالغ بر 7000 هکتار نهالکاری با گونه‌های مقاوم به خشکی و شوری خاک و همچنین بالغ بر 8000 هکتار مراقبت و آبیاری عرصه‌های نهالکاری شده در کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در سطح استان در سالهای 98 تا 1400 را نام برد.
وی تصریح کرد: در سال 1401 نیز پروژه‌های مورد نظر به سازمان منابع طبیعی کشور پیشنهاد شده که امید است با تصویب این پروژه‌ها اقدامات بیابانزدایی و کنترل کانون های بحرانی فرسایش بادی در استان همانند سالهای گذشته، از پیشرفت مناسبی برخوردار باشد.
نصرآبادی بیان کرد: بر اساس آمار و اطلاعات موجود گذشته استان از وضعیت بهتری برخوردار بوده است چرا که در بازه زمانی سال‌های 1968 تا 1982، 33 درصد از مساحت استان در گستره اقلیم خشک و نیمه خشک بوده است و فقط 67 درصد آن در گسترده اقلیم فراخشک قرارداشته است، اما با گذشت 48 سال از این مدت اقلیم استان به سمت فراخشک تغییر یافته است و از سال 2012 به شرایطی نزدیک شده ایم که 91.5 درصد استان در اقلیم فراخشک قرار گرفته و فقط 8.5 درصد از استان در اقلیم خشک و نیمه خشک قرار دارد و آن نیز هم به نحوی است که 0.5 درصد از مساحت استان که غالبا منطق کوهستانی شمالی استان را دربرمی‌گیرد در اقلیم نیمه خشک قرار می‌گیرند.
وی بیان کرد: در راستای نیل به اهداف و پیشنهاد کنترل بیابانزایی و کاهش گردوغبار در سطح استان تخصیص اعتبارات متناسب با سطح بسیار زیاد عرصه‌های تاثیر پذیر لازم و ضروری است و متاسفانه در چند سال اخیر از محل اعتبارات استانی سهم بیابانزدایی، درصد بسیار ناچیزی بوده و از محل منابع ملی نیز علی رغم اعتبار مناسبی که در سال‌های 98 تا 1400 به استان اختصاص پیدا کرده در سال جاری سهم بیابانزدایی استان از این اعتبارات محدود بوده و در تامین اعتبار عملیات بیابانزدایی متناسب با سطح عرصه‌های بیابانی در استان با چالش بزرگی مواجه است.
نصرآبادی تصریح کرد: امید است با اولویت دادن به موضوع بیابانزایی به عنوان یک چالش بسیار مهم فرا روی استان با توجه به شرایط بد آب و هوایی حاکم بر استان، اعتبارات مناسبی بدین منظور مد نظر قرار گیرد.