بزرگنمايي:
پیام خراسان - آیا می‌دانستید یک کتاب خوب می‌تواند مانند یک جلسه روان‌درمانی تأثیرگذار باشد؟ کتاب‌درمانی، روشی قدرتمند برای بهبود سلامت روان است که با کمک داستان‌ها و شعرها، به شما کمک می‌کند اضطراب را کاهش دهید، با افسردگی مقابله کنید و حتی هویت خود را بهتر بشناسید. در این مقاله، با علم پشت کتاب‌درمانی و روش‌های عملی استفاده از آن آشنا می‌شوید!
از دیرباز، مطالعه نه‌تنها روشی مفید برای لذت بردن از زندگی، بلکه ابزاری برای رشد فردی بوده است.
امروزه، روان‌درمانگران از ادبیات نه‌صرفاً به‌عنوان سرگرمی، بلکه به‌عنوان روشی مؤثر در فرآیند درمان استفاده می‌کنند.
بر اساس گزارش یواس‌اِی تودی، این روش که «کتاب‌درمانی» نامیده می‌شود، تأثیرات قابل‌توجهی بر سلامت روان دارد. این رویکرد به افراد کمک می‌کند تا احساسات خود را کشف کنند، تجربیات زندگی را بهتر درک نمایند و با آسیب‌های روانی مقابله کنند.
داروخانه‌ای از کلمات
در پیشگامی این حرکت، امیلی رامپل، روان‌درمانگر و مددکار اجتماعی نیویورکی، قرار دارد که نخستین بار با مفهوم کتاب‌درمانی در لندن و هنگام بازدید از «داروخانه شعر» آشنا شد. این داروخانه با تشخیص حالات روحی مراجعان، کتاب‌های مناسب را به آن‌ها پیشنهاد می‌داد.
رامپل بیش از ده سال است که از ادبیات به‌عنوان ابزاری کلیدی در جلسات درمانی خود استفاده می‌کند. او در کتاب اخیرش بر این نکته تأکید دارد که داستان‌ها همواره راهی برای درک گذشته، حال و آینده بوده‌اند.
کتاب‌درمانی چگونه عمل می‌کند؟
این روش درمانی ریشه در سنت‌های دیرینه روایت‌گری دارد و به افراد کمک می‌کند تا با تأمل در احساسات خود، به بینش عمیق‌تری دست یابند.
در جلسات درمانی، ممکن است از مراجع خواسته شود رمانی خاص، زندگینامه یا مجموعه‌ای از شعرها را مطالعه کند یا درباره کتابی که بر او تأثیر گذاشته است گفت‌وگو کند. به گفته رامپل، هدف اصلی تقویت خودآگاهی روان‌شناختی و درک بهتر خویشتن است.
رامپل می‌گوید: «آیا تا به حال کتابی خوانده‌اید که گویی آن کتاب، شما را می‌خواند؟ این همان کتاب‌درمانی است.»
پشتوانه علمی کتاب‌درمانی
بررسی‌های سیستماتیک در سال 2017 نشان داد که این روش به‌ویژه در کاهش علائم افسردگی در بلندمدت مؤثر است. رامپل فرآیند درمان را در چهار مرحله توضیح می‌دهد:
1. همذات‌پنداری: ارتباط عاطفی با شخصیت‌ها یا موقعیت‌های داستان.
2. تحلیل: بررسی دلایل واکنش‌های احساسی به متن.
3. مقایسه: سنجش تجربیات شخصی با روایت کتاب.
4. کاربرد عملی: استفاده از این بینش‌ها برای شناخت بهتر خود و گذشته.
رامپل از ادبیات برای کمک به بیماران در مواجهه با چالش‌هایی مانند یائسگی، کشف هویت جنسی، اضطراب، افسردگی و احساس تنهایی استفاده کرده است.
او می‌افزاید: «مطالعه ما را وادار می‌کند سرعت زندگی را کم کنیم و با صداقت بیشتری به خود بنگریم.»
راهکارهایی برای کتاب‌درمانی در زندگی روزمره
رامپل برای گنجاندن کتاب‌درمانی در برنامه روزانه پیشنهاد می‌کند:
• زمان‌های مشخصی را به مطالعه اختصاص دهید، مانند پیش از خواب، در مسیر رفت‌وآمد یا هنگام استراحت.
• از کتاب‌های صوتی برای مشغله‌های زیاد استفاده کنید.
• همیشه یک کتاب (ترجیحاً مجموعه شعر) همراه داشته باشید تا در لحظات مناسب، تأمل کنید.
• «فضای مطالعه کنار تخت» ایجاد کنید و به‌جای وقت‌گذرانی در فضای مجازی، از متون الهام‌بخش مانند نوشته‌های معنوی یا رمان‌های موردعلاقه بهره ببرید.
• همچنین، حضور در باشگاه‌های کتاب یا جلسات مطالعه گروهی می‌تواند بعد اجتماعی درمان را تقویت کند.
کتاب‌درمانی برای کودکان
این روش تنها مختص بزرگسالان نیست. کتاب‌های کودک، با روایت احساسات و موقعیت‌های مختلف، به رشد مهارت‌های روانی و اجتماعی آن‌ها کمک می‌کنند.
رامپل توضیح می‌دهد: «داستان‌ها عزت‌نفس کودکان را تقویت می‌کنند و به آن‌ها می‌آموزند چگونه به دیگران اعتماد کنند. وقتی شخصیت یک کودک را می‌سازیم، درواقع روایت عاطفی زندگی او را نیز شکل می‌دهیم.»
درمانی آرام اما کارآمد
در دنیای پرشتاب امروز، کتاب‌درمانی فرصتی برای توقف و اندیشیدن فراهم می‌کند. رامپل می‌گوید: «مطالعه به ما اجازه می‌دهد خود را در آینه کلمات ببینیم و با شجاعت، به حقیقت وجودیمان روبرو شویم.»
اگرچه بسیاری درمان را تنها در کلینیک‌ها جست‌وجو می‌کنند، تجربه رامپل ثابت کرده است که شفا می‌تواند از میان صفحات یک کتاب یا شعری آغاز شود که در زمان مناسب، مانند دارویی شفابخش به جان می‌نشیند.