بزرگنمايي:

پیام خراسان - ایرنا / حیوان‌گزیدگی در خراسان جنوبی یکی از مسایل نگران کننده برای شیوع برخی بیماری‌های مشترک انسان و دام از جمله هاری است که همواره کارشناسان ضمن اعلام هشدارهای لازم در این خصوص، بر لزوم آموزش عمومی، واکسیناسیون به‌موقع حیوانات و تجهیز مراکز درمانی تاکید دارند.
هاری یکی از مرگبارترین بیماری‌های ویروسی مشترک بین انسان و حیوان است که با وجود پیشرفت‌های پزشکی، همچنان در صورت بی‌توجهی به مراحل پیشگیری، صددرصد کشنده خواهد بود.
بازار
ویروسی که از طریق گاز گرفتن یا خراش توسط حیوان آلوده منتقل می‌شود، پس از بروز علائم بالینی، هیچ راه درمانی ندارد و به سرعت قربانی را از پا درمی‌آورد.
آنطور که آمارها نشان می‌دهد هر ساله مواردی از هاری در خراسان جنوبی، به‌ویژه مناطق روستایی، مرزی و عشایری که تماس مستقیم با سگ‌های گله، شغال‌ها و روباه‌ها دارند گزارش می‌شود.
البته مرکز خراسان جنوبی هم از گزند سگ‌های بلاصاحب در امان نبوده و به خصوص روستاهای اقماری هر ساله مواردی از حیوان گزیدگی را داشته اند، آمار حیوان‌گزیدگی طی سال‌های اخیر زنگ خطر شیوع هاری را به صدا درآورده است.
از همین رو شاهد هشدارهای پیاپی کارشناسان دامپزشکی و بهداشت،برای لزوم مدیریت حضور سگ‌های بلاصاحب در برخی نقاط شهری و روستایی، مداخله جدی و برنامه‌ریزی منسجم برای کنترل این بیماری را بیش از پیش ضروری کرده است.
برخی از کارشناسان مهم‌ترین دلیل افزایش آمار سگ‌گزیدگی در کشور، کوتاهی مسئولان در کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد عنوان می‌کنند و اینکه هیچگاه برنامه مدونی برای مدیریت جمعیت سگ‌های ولگرد وجود نداشته لذا سگ‌هایی که رها هستند و هیچ گونه واکسنی برای جلوگیری از انتقال هاری به آنها تزریق نشده است تهدید مهم برای جامعه انسانی محسوب می‌شوند.
واکسیناسیون پنج هزار و 168 قلاده سگ
با این وجود رئیس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی اداره کل دامپزشکی خراسان جنوبی گفت: از ابتدای امسال پنج هزار و 168 قلاده سگ در استان واکسینه شده اند که این آمار پارسال 9 هزار و 97 مورد بوده است.
علی اکبر عندلیبی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: گزیدگی از ابتدای امسال سه مورد به دامپزشکی گزارش شده که 2 مورد آن مربوط به شهرستان طبس است.
وی بیان کرد: این موارد شامل یک راس بزغاله و یک قلاده سگ بوده که هر 2 در آزمایشگاه هاری تشخیص داده شده‌اند، مورد آخر نیز مربوط به یک قلاده سگ مشکوک به هاری در نهبندان بوده که هنوز نتیجه قطعی آزمایش اعلام نشده است.
افزایش آگاهی عمومی گام مهم در کنترل هاری
رئیس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی اداره کل دامپزشکی خراسان جنوبی یادآور شد: تعداد گزیدگی سال گذشته 16 مورد بوده که هفت مورد آن هاری تشخیص داده شد و بیشتری موارد هاری مربوط به شهر بیرجند بوده که شامل سه قلاده سگ و 2 قلاده گربه است.
وی یادآور شد: همچنین سال گذشته در شهرستان درمیان یک قلاده سگ هار و در شهرستان خوسف یک قلاده شغال هار تشخیص داده شده است.
عندلیبی به خطرات بیماری هاری اشاره کرد و گفت: هاری یک بیماری ویروسی است که سیستم عصبی پستانداران و از جمله انسان را درگیر می‌کند که این بیماری درمان ندارد و فرد مبتلا به آن، در صورت دریافت نکردن واکسن به موقع، ممکن است جان خود را از دست بدهد.
وی همچنین به اقدامات انجام شده برای کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد و پیشگیری از شیوع هاری اشاره کرد و افزود: برنامه‌های متعددی برای واکسیناسیون و کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد داریم.
رئیس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی اداره کل دامپزشکی خراسان جنوبی بیان کرد: همکاری با سازمان‌های محلی و خیریه‌ها برای جمع‌آوری و مراقبت از این حیوانات نیز در دستور کار قرار دارد، افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات هاری و اهمیت واکسیناسیون نیز از دیگر اقدامات است.
وی از شهروندان خواست که در صورت مشاهده سگ‌های ولگرد، به دامپزشکی یا نهادهای مربوطه اطلاع دهند و در صورت گزیدگی، به سرعت به مراکز درمانی مراجعه کنند.
عندلیبی تأکید کرد: آگاهی و همکاری جامعه می‌تواند به کاهش خطرات ناشی از هاری و بهبود وضعیت سگ‌های ولگرد کمک کند.
زنده‌گیری 2 هزار و 275 قلاده سگ بلاصاحب در بیرجند
شهردار بیرجند هم از زنده‌گیری 2 هزار و 275 قلاه سگ بلاصاحب در یک سال و نیم گذشته توسط تیم‌های شهرداری و دهیاران روستاهای اقماری بیرجند خبر داد که روند آن افزیشی بوده است.
مهدی بهترین یکی از عوامل مهم در هجوم سگ‌ها به مناطق شهری و مسکونی را غذارسانی غیر اصولی شهروندان دانست و افزود:روش‌های کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد اثربخش نبوده است زیرا تعداد بی‌شماری سگ تاکنون جمع‌آوری شده اما هنوز جمعیت‌شان کم نشده بلکه روند افزایشی هم دارد.
وی همچنین کمبود غذا و سرما را دلیل افزایش سگ‌های ولگرد در سطح شهر برشمرد و گفت: برخی‌ گروه‌های حامی حیوانات موجب اخلال در جمع‌آوری سگ‌های ولگرد هستند و از طرفی عقیم سازی هم یک مسئله پر هزینه بوده لذا این موضوعات از موانع پیش روی مدیریت سگ‌های بلاصاحب است.
انتقال بیش از 100 نوع بیماری از عواقب مدیریت نشدن سگ‌های بلاصاحب
شهردار بیرجند به اجرای آزمایشی طرح مدیریت جمعیت سگ‌ها (DPM) در شهر بیرجند اشاره کرد و افزود: این طرح شامل آموزش، واکسیناسیون سگ‌ها، عقیم سازی و رهاسازی در محل صید شده است که به صورت آزماشی به تصویب کارگروه کنترل جمعیت حیوانات بلاصاحب استان رسیده و در روستای دستگرد انجام می‌شود.
وی انتقال بیش از 100 نوع بیماری را از عواقب خطرناک مدیریت نشدن سگ‌های بلاصاحب برشمرد و اظهار کرد: بیماری‌هایی مانند تب مالت و بیماری‌های گوارشی، بیماری‌های باکتریایی، کنه، هاری و غیره در صورتی که سگ‌های بلاصاحب به درستی جمع آوری نشود شیوع خواهد یافت.
بهترین آسیب به حیات وحش، ایجاد ترس و اضطراب،آلودگی محیط زیست، رعب و وحشت کودکان و خطر جانی برای مردم را از دیگر عواقب مدیریت نشدن سگ‌های بلاصاحب عنوان کرد و گفت: شهرداری بیرجند در چند سال اخیر تلاش کرده با مشارکت سازمان‌های مردم نهاد مرتبط به صورت اصولی در زمینه عقیم سازی، واکسیناسیون، غذارسانی، ساخت پناهگاه اقدام کند.
وی با تاکید بر اینکه مسئولیت پذیری صاحبان سگ از مهمترین عواملی است که باید آگاه سازی آن در جامعه روایج یابد ادامه داد: بیشترین آمار گزش مربوط به سگ‌های صاحبدار است لذا در این زمینه مسئولیت برای اطلاع رسانی و آگاه سازی سنگین بوده و باید مورد توجه قرار گیرد.
شهردار بیرجند افزود: همچنین آموزش و فرهنگ سازی شهروندان در زمینه مواجهه با سگ و اقدامات پس از گزش هم ضروری بوده که باید در دستور کار رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی قرار گیرد.
آمار حیوان گزیدگی در خراسان جنوبی بالا است
در عین حال مدیر گروه مبارزه با بیماری های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی خراسان جنوبی گفت: هرچند سه سال اخیر فوتی ناشی از هاری در استان صفر بوده اما موارد حیوان گزیدگی در این خطه از کشور بالا است از این رو باید کنترل بیماری و مراقبت‌های لازم در این باره مورد توجه باشد.
محمد رضا جمع‌آور اظهار کرد: هاری، نوعی التهاب مغز است که در اثر گزش حیوان آلوده در انسان ایجاد می شود و سالانه حدود 370 هزار گزش در کشور رخ می‌دهد که موارد مبتلا به ویروس هاری بدون اقدام پیشگیرانه صد درصد جان خویش را از دست می‌دهند.
وی افزود: ویروس هاری پس از ورود به بدن به سراغ دستگاه عصبی می‌رود و آن را از کار می اندازد، این بیماری با علائم عصبی ظاهر می‌شود و در نهایت دام، وحوش و انسان مبتلا را از بین می‌برد.
وی با بیان اینکه هرگونه فرو رفتن دندان حیوان در پوست گزش محسوب می‌شود، گفت: در سال‌های اخیر آمار حیوان گزیدگی در کشور چند برابر شده که در استان 52 درصد آن‌ها توسط سگ‌ها بوده است.
25 درصد حیوان گزیدگی در محصلان بوده است
مدیر گروه مبارزه با بیماری‌های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی خراسان جنوبی افزود: 25 درصد از گزیدگی‌ها توسط حیوانات در گروه محصلان اتفاق افتاده است لذا سال 1403 در بین موارد مشکوک نمونه برداری شده هفت حیوان هار بوده اند که سه مورد مربوط به سگ، سه مورد گربه و یک مورد شغال بوده است.
وی بیان کرد: ویروس در اثر گزش حیوان مبتلا به هاری، عصب منطقه گزیده شده را پیدا و از طریق اعصاب راه خود را به مغز پیدا می‌کند لذا هر چقدر گزش حیوان نزدیک تر به مغز باشد مانند گزش‌های سر و صورت و گردن سرعت بروز بیماری افزایش پیدا می‌کند.
جمع آور گفت: گزیدگی و لیس زدن پوست زخمی(زخم تازه و غیرتازه) و مخاط توسط حیوان آلوده، پنجه کشیدن گربه و تماس با بزاق انسان مبتلا به هاری می‌تواند باعث ابتلا به این بیماری شود.
وی درباره علائم ابتلا به هاری اظهار کرد: بعد گزش و مرحله نهفتگی ویروس، ابتدا علایم غیراختصاصی و اولیه مثل تب، لرز، خستگی، سردرد، ضعف و درد عضلانی، بی اشتهایی، اشکال دربلع، حالت تهوع و استفراغ، سرگیجه، دردهای شکمی و اسهال و گلودرد، تنگی نفس، سرفه خشک، نگرانی، ترس و عصبی بودن و سپس در مرحله اختصاصی گزگز و مور مور در محل گزش(50 تا 80 درصد بیماران) و بعد از آن مرحله حاد عصبی که فرماندهی مغز را دچار اختلال شدید می‌کند رخ می‌دهد.
ترس از آب تا کما
مدیر گروه مبارزه با بیماری های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی خراسان جنوبی یادآور شد: بروز این بیماری به 2 صورت خاموش یا خشمگین است در نوع خشمگین که 80 درصد موارد را شامل می‌شود، بیمار دچار تشنج و هیجان های زیاد می شود، پرخاشگری و بزاق دهان در بیمار افزایش پیدا کرده و ترس از آب ایجاد می‌شود.
جمع آور ادامه داد: در شکل فلجی یا خاموش که 20 درصد را شامل می‌شود فرد ابتدا ضعف دراندام‌های گاز گرفته شده و بتدریج سایر اعضا و عضله‌های صورت در اوایل این مرحله و کاهش هوشیاری و اختلال در حس و فلج پایین رونده در اندام و پس از رفتن به کما جان خود را از دست می‌دهد.
وی با بیان اینکه بالا بودن موارد حیوان گزیدگی از چالش‌های بهداشتی است و اخیرا با افزایش موارد ابتلای گربه‌ها به هاری، نیاز است حساسیت‌ها به این بیماری بیشتر شود گفت: فردی که دچار حیوان گزیدگی شد باید بلافاصله و در کوتاهترین زمان به مراکز مراقبت و پیشگیری از هاری مراجعه کند تا خدمات لازم را دریافت کند.
وی با اشاره به اینکه در صورت بروز علایم بیماری هاری، مرگ بیمار قطعی، است افزود: هر چه فرد دچار حیوان گزیدگی، دیرتر به مراکز مذکور مراجعه کند،شانس ابتلا به هاری افزایش می‌یابد و در صورت بی‌توجهی به اقدامات پیشگیری متاسفانه چند روز پس از شروع اولین علایم، مرگ بیمار قطعی است.
مدیر گروه مبارزه با بیماری‌های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه هاری، پس از بروز درمان خاصی ندارد و با ادامه روند بیماری، فرد از بین می‌رود، ادامه داد: سال‌هاست از واکسن و سرم ضد هاری استفاده می‌شود که لازم است فرد بلافاصله بعد از حیوان گزیدگی به مراکز بهداشتی مراجعه و واکسن را در چند نوبت دریافت کند.
پیشگیری مهمترین اقدام در جلوگیری از هاری
وی با تاکید بر اینکه پیشگیری مهمترین اقدام در جلوگیری از هاری است، اظهار کرد: دانش آموزان درسال گذشته جزو گروه‌هایی بودند که سهم زیادی از گزش حیوانات را به خود اختصاص دادند بنابراین باید با آگاه کردن کودکان آموخت که از حیوانات فاصله بگیرند و کاری به آن ها نداشته باشند.
جمع‌آور افزود: باید در اولین اقدام در حیوان گزیدگی، محل گزش را 15 تا 20 دقیقه با آب فراوان و صابون شست که این اقدام می‌تواند بیشترین سهم در پیشگیری از هاری داشته باشد، سپس باید از طریق بتادین و الکل محل گزش را ضد عفونی کرد و با مراجعه به مراکز بهداشتی و درمانی در هر ساعت از شبانه روز در سه نوبت واکسن هاری را دریافت کرد.
وی با تاکید بر این که تزریق تمام نوبت‌های واکسن هاری باید طبق زمان‌ مشخص انجام شود، گفت: نوبت اول واکسن هاری در هنگام اولین مراجعه به بیمار تزریق می‌شود و نوبت‌های دوم و سوم نیز به ترتیب سه، هفت روز پس از تزریق نوبت اول تجویز می‌شوند.
16 لغایت 22تیرماه هفته اطلاع‌رسانی بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان نامگذاری شده است.