سه شنبه ۲۹ مهر ۱۴۰۴
اقتصادی

نقشه تازه تجارت با شرق

نقشه تازه تجارت با شرق
پیام خراسان - خراسان /از تهاتر رسمی با پاکستان تا فرصت تبادل نفت با غلات در کریدور چین–روسیه، امیدها برای بازآرایی تجارت خارجی و کاهش نقش واسطه‌ها را افزایش داده است. با ...
  بزرگنمايي:

پیام خراسان - خراسان /از تهاتر رسمی با پاکستان تا فرصت تبادل نفت با غلات در کریدور چین–روسیه، امیدها برای بازآرایی تجارت خارجی و کاهش نقش واسطه‌ها را افزایش داده است.
 با انتشار دستورالعمل رسمی پاکستان برای اجرای تجارت تهاتری با ایران و همزمان، مطرح شدن راهکار جدید استفاده از کریدور غلات چین–روسیه برای تهاتر نفت با محصولات کشاورزی، تصویر تازه‌ای از تجارت خارجی کشور در حال روشن شدن است. پس‌زمینه این تصویر، رسمی‌سازی مبادلات غیر دلاری است که اتکا به سازوکارهای پرخطر مالی نظیر درهم امارات را کاهش داده و پایه‌های تجارت پایدار و امن را فراهم می‌کند.
 ​​​​​​​
تهاتر رسمی با پاکستان؛ گشایش در همسایگی
به گزارش خراسان، سفیر پاکستان در تهران اخیراً اعلام کرده که پس از بررسی های طولانی، دولت اسلام آباد دستورالعمل جدیدی را برای تسهیل تجارت تهاتری با ایران صادر کرده است. این دستورالعمل به گفته «محمد مدثر تیپو» نگرانی های فعالان اقتصادی دو کشور در زمینه تبادل کالا بدون نیاز به ارز را برطرف و مسیر تازه ای برای گسترش تجارت مرزی فراهم کرده است. 
بازار
این تصمیم، پس از تصویب پیش‌نویس توافق تهاتری میان وزارت بازرگانی و دارایی پاکستان و تأیید کابینه شهباز شریف، رسمیت یافت. کارشناسان اقتصادی معتقدند این تحول می‌تواند تجارت دو کشور را از سطح فعلی که عمدتاً محدود به مبادلات مرزی است، فراتر برده و زمینه ورود کالاهای اساسی و صنعتی را از مسیر تهاتر فراهم کند.
دو کشور ایران و پاکستان به رغم همسایگی و داشتن نزدیک به 910 کیلومتر مرز مشترک، به طور عجیبی در تجارت از یکدیگر فاصله دارند. حجم روابط تجاری دوطرف در بهترین حالت در سال های اخیر به حدود 2.5 میلیارد دلار رسیده است. این در حالی است که دو کشور بازارهای بزرگ و مکملی برای یکدیگر دارند؛ پاکستان به گاز، محصولات پتروشیمی، مصالح ساختمانی، میوه و محصولات کشاورزی ایران نیازمند است و ایران از پاکستان برنج، کنجد و محصولات متنوع دیگر وارد می‌کند. حال با توافق تهاتری جدید، پنجره‌های تازه‌ای برای توسعه تجارت شکل گرفته است.
تهاتر نفت با غلات؛ مسیر شرقی در حال شکل‌گیری
از سوی دیگر در شمال و شرق آسیا نیز فرصت جدیدی در حال ظهور است. سیدرضا رفیعی، عضو هیئت‌مدیره اتاق مشترک ایران و روسیه، از امکان استفاده ایران از «کریدور غلات چین–روسیه» برای تهاتر نفت با محصولات کشاورزی خبر داده است. بر اساس این طرح، ایران می‌تواند بخشی از منابع یوان حاصل از فروش نفت به چین را برای تأمین غلات از روسیه به‌صورت تهاتری استفاده کند؛ بدون نیاز به دلار یا سیستم‌های مالی غربی.
این سازوکار، همراه با توسعه همکاری‌های بانکی میان بانک سپه و ازبر روسیه، زمینه‌ شکل‌گیری یک نظام تسویه شرقی و پایدار را فراهم می‌کند. رفیعی همچنین اشاره کرده که چین و روسیه پروژه‌ای مشترک برای توسعه کشت فراسرزمینی در شرق روسیه آغاز کرده‌اند که حجم عظیمی از غلات را برای بازار چین، کشورهای غرب آسیا و ایران تولید خواهد کرد.
با تقویت مسیرهای شرقی و رفع موانع لجستیکی نظیر تفاوت اندازه ریل‌ها و کمبود ترمینال‌های مرزی، ایران می‌تواند بخش عمده‌ای از جریان غلات روسیه و چین را به سمت بازار داخلی هدایت کند. این اقدام، علاوه بر تأمین پایدار کالاهای اساسی، تنوع‌بخشی به مبادلات تجاری و کاهش وابستگی به مسیرهای ارزی پرریسک را ممکن می‌سازد و نقش شرکت‌های تراستی واسطه در تجارت خارجی را به حداقل می‌رساند.
در راه حذف تراستی ها و بازگشت به مسیر رسمی تجارت
در سال هایی نه چندان دور، مقابله با تحریم‌ها عمدتاً از مسیرهای غیررسمی و استفاده از راهکارهایی برای دورزدن تحریم‌ها انجام می‌شد. این مسیر، اگرچه در مقاطعی کارساز بود، اما فسادزا و هزینه‌بر بود و پیامدهای بلندمدتی بر اقتصاد کشور داشت.
تحولات جدید را می توان نشانه هایی از تغییر تجارت خارجی کشور به سوی رسمی‌سازی و شفاف‌سازی سازوکارهای تجارت خارجی دانست. مزیت عمده این مسیر، کاهش اتکا به سیستم دلاری و واسطه‌های پرریسک نظیر شرکت های تراستی است؛ شرکت‌هایی که به عنوان حلقه واسط ارزی، از محل رسوب منابع در حساب‌های خود با نرخ‌های بازگشت سرمایه بالا سود می‌بردند. مجید شاکری، پژوهشگر مالیه حکمرانی، معتقد است: «تکیه روی تراستی‌ها برای انتقالات مالی، اشتباه بزرگی بود که هم سیاست داخلی و هم سیاست خارجی ایران را عقب انداخت.» درمجموع به نظر می رسد تحولات اخیر، از تهاتر رسمی با پاکستان تا مطرح شدن مسیر تهاتر نفت‌ـ‌غلات چین–روسیه، می تواند زمینه را برای بازآرایی تجارت خارجی ایران فراهم کند. مسیر جدید، در صورت پیموده شدن به طور صحیح و موثر، می تواند به بی اثرشدن تحریم ها کمک شایانی کند. بازگشت کنترل به نهادهای رسمی، کاهش نقش واسطه‌ها و توسعه همکاری‌های منطقه‌ای، ساختار کنونی تجارت خارجی را به چالش کشیده و آن را در مسیر توسعه مستحکم‌تری قرار خواهد داد. 
تحلیل مرتبط
بازی سیاه تریدرهای نفتی
در روزهای اخیر، اظهارات کارشناسان درباره رقابت مخرب تریدرهای نفتی در فضای مجازی بازتاب داشته است. طبق این اظهارات، سودهای کلان نفت و فراورده‌های نفتی باعث شده برخی بازیگران برای کسب سهم بیشتر، از هر روشی برای تخریب رقبای خود استفاده کنند. این رفتار شامل لو دادن محموله‌ها به کشورهای ثالث و ایجاد موج رسانه‌ای برای حذف رقیب بوده است.کارشناسان معتقدند بازگشت مدیریت صادرات نفت به وزارت نفت، راهکاری مؤثر برای کاهش نفوذ واسطه‌های فرصت‌طلب و ایجاد امکان تنظیم قراردادهای بلندمدت با شرکای منطقه‌ای است. این اقدام همزمان امنیت تجارت نفتی را افزایش می‎دهد و امکان برنامه‌ریزی بلندمدت را فراهم می‌کند. 


نظرات شما