بزرگنمايي:

پیام خراسان -  حدود 6 ماه تا آغاز عملیات حج تمتع 1402 باقی مانده است. با این وجود سازمان حج و زیارت درحال برنامه‌ریزی برای اعزام زائران به عتبات است و فعالیت‌های اجرایی را آغاز کرده است.
نام‌نویسی حج 1402 اواخر دی‌ماه آغاز می‌شود
البته هنوز تفاهم‌نامه حج تمتع منعقد نشده تا وضعیت زائران ایرانی در این سفر معنوی روشن شود.
هزینه حج تمتع نیز همچنان مشخص نیست و همانطور که سیدصادق حسینی، رئیس سازمان حج و زیارت گفته است نام‌نویسی از مشمولان حج تمتع آینده از اواخر دی‌ماه آغاز خواهد شد.
در سفر حج تمتع در کنار زائران، برخی به عنوان عوامل اجرایی و ستادی هم حضور دارند که به زائران خدمت می‌کنند. این افراد بدون پرداخت هزینه و البته با حق مأموریت به عربستان اعزام می‌شوند. در حج تمتع سال جاری حدود سه هزار نفر از سهمیه 39 هزار و 635 نفری ایران به عوامل اجرایی و ستادی تعلق داشت.
مسؤولان در سال‌های اخیر پست‌هایی که کارگزاران در آن دخیل بودند، حذف و مسؤولیت‌هایی جدید برای اعزام کارکنان سازمان حج و زیارت تعریف کرده‌اند تا از این طریق معیشت کارکنان این سازمان را تأمین کنند. این امر در حالی است که باید از مسیر مکانیزم‌های دولتی در این رابطه چاره‌اندیشی شود، نه جیب زائران!
اعزام گروهی از کارکنان حج و زیارت درقالب نیروهای امداد و راهنمایی
با این وجود، یکی از گروه‌های اعزامی به حج تمتع که متشکل از برخی کارکنان حج و زیارت است، گروه امداد و راهنمایی به شمار می‌رود.
در نظام حج، سازوکار امداد و راهنمایی تعریف شده است تا زائران کم‌سواد یا حتی کم‌توان که ممکن است در سفر حج، مسیرها را گم کنند یا با مشکلاتی مواجه شوند، توسط گروهی با عنوان امداد و راهنمایی هدایت شوند. 
مسؤولان حج کشورهای مختلف همچون هند، پاکستان، مالزی، بنگلادش و اندونزی نیز افرادی در قالب گروه امداد ‌‌و نجات به حج تمتع اعزام می‌کنند که این افراد با لباس فرم در مسیر پرتردد زائران از صفا و‌مره تا اطراف حجرالاسود و ورودی‌های خانه خدا قرار دارند و در صورت نیاز آن‌ها را راهنمایی می‌کنند. البته عربستان نیز از این گروه افراد در مسیر زائران قرار داده است تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کند.
گروه امداد حج در کشورهای مختلف چگونه انتخاب می‌شود؟
اعزام افرادی به عنوان گروه امداد و راهنمایی امری لازم است. اما ساز و کار انتخاب افرادی که در این گروه اعزام می‌شوند، در ایران نسبت به سایر کشورها متفاوت است؛ به طوری که بیشتر کشورها چنین افرادی را از بین زائران انتخاب کرده ‌‌تسهیلاتی برای آن‌ها درنظر می‌گیرند‌ و برخی دیگر از کشورها همچون اندونزی، پاکستان و‌ هند هم از افراد بومی عربستان استفاده کرده و به نوعی افراد ساکن عربستان نقش امداد را برای آن‌ها ایفا می‌کنند تا از سهمیه حج برای زائران این کشورها کاسته نشود.
در این بین برخی کشورهای عرب‌زبان هم علاوه بر بکارگیری نیروهای بومی عربستان به عنوان امداد و راهنمای زائران در ایام حج تمتع، به جای اعزام گروهی مجزا، از کارگزار افتخاری یا زائران داوطلب استفاده می‌کنند تا از این طریق هزینه به زائران تحمیل نشود؛ به طوری که حتی در کشورهای حوزه خلیج فارس یا بعضی کشورهای آفریقایی به زائران داوطلب، تسهیلاتی همچون کاهش هزینه سفر یا نشان افتخار ملی اعطا می‌شود.
اعزام کارکنان حج و زیارت در قالب گروه‌ امداد حجاج
با این وجود، در کشورمان چنین روندی پیگیری نمی‌شود و هر ساله برخی به صورت جداگانه در قالب واحد راهنمایان حجاج به این سفر مشرف می‌شوند که همه اعضای این واحد هم از کارمندان سازمان حج و زیارت هستند؛ تا جایی که در حج تمتع سال جاری 10 نفر در قالب امدادرسان به این سفر معنوی مشرف شدند.
لزوم آموزش موقعیت جغرافیایی مکان‌های زیارتی عربستان برای جلوگیری از مفقودی زائران
علاوه بر این تعداد، چند نفر نیز به عنوان راننده و سایر مسؤولیت‌های خدماتی با حق مأموریت‌های متوسط روزانه 55 یورو در عربستان حضور یافتند.
البته بیشتر خدمات‌رسانی گروه امداد در مکه مکرمه است. در عرفات نیز که نیاز به امداد بیشتر می‌شود، عوامل کاروان نقش امدادرسان را ایفا می‌کنند. 
با تجربه بسیاری از کشورها و لزوم کاهش هزینه سفر به حج تمتع، شاید بکارگیری نیروهای داوطلب آموزش دیده یا حتی کارگزاران توانمند نقش مؤثری در کاهش هزینه سفر داشته باشد. چرا که با این اقدام دیگر نیازی به اعطای حق مأموریت بالا نیست و حتی می‌توان برای افراد داوطلب که در گروه امداد و راهنمایی حاضر می‌شوند، تسهیلاتی درنظر گرفت تا آن‌ها تشویق به فعالیت در این عرصه شوند.
علاوه بر این، به منظور بهبود عملکرد تیم امدادرسان در حج تمتع باید قبل از تشرف زائران به این سفر معنوی آن‌ها را با موقعیت جغرافیایی خانه خدا و زیارتگاه‌های مدینه منوره و مکه مکرمه آشنا کرد تا دیگر زائران در ایام حج تمتع مفقود ‌نشوند.
اما متأسفانه قبل از سفر، آموزشی در رابطه با موقعیت جغرافیایی و مسیرها انجام‌نمی‌شود. در حالی که باید با فیلم و‌موشن‌گرافی مسیر زائران به آن‌ها آموزش داده شود ‌‌و نقشه رنگی مناسبی در اختیار آن‌ها قرار گیرد.
طراحی دستبندهایی برای زائران که مورد استفاده قرار نگرفت
البته در سال‌های گذشته برای جلوگیری از مفقودی زائران دستبند الکترونیکی توسط یک شرکت طراحی شد و قرار بود در ایام حج مورد استفاده قرار گیرد که سعودی‌ها مجوزی برای استفاده از آن صادر نکردند و این طرح با وجود صرف هزینه بالا بی‌نتیجه بود.
همچنین نرم‌افزارهایی همچون مصباح، زائریاب و … برای راهنمایی زائران طراحی شد که هیچ‌کدام هنوز آنقدر قوی نیستند که بتوانند نیاز زائران را تأمین کنند. بر همین اساس، هر چند سال یک بار نرم‌افزار جدیدی رونمایی می‌شود.
چرا نظام غیرمتمرکز امداد و راهنمایی زائران حج تمتع اجرایی نمی‌شود؟
یکی از راهکارها برای کاهش هزینه سفر در رابطه امداد و راهنمایی زائران خانه خدا، واگذاری مسؤولیت اجرایی آن به هتل محل اقامت زائران است؛ به طوری که می‌توان در هر هتل میزی درنظر گرفت و به نوعی نظام غیرمتمرکز امداد و راهنمایی تشکیل شود. همچنین اگر هتل محل اقامت زائران کوچک باشد، هر چند هتل یک راهنما داشته باشد تا از این طریق در هزینه سفر کاسته شده و سهمیه زائران در حج تمتع از بین نرود.
در ایام حج تمتع هر ساله رد پای نیروهای سازمان حج و زیارت در موقعیت‌های مختلف از حمل و‌نقل، امداد و راهنمایی، انبارداری و … دیده می‌شود. این امر در حالی است که می‌توان برای کاهش هزینه سفر، مسؤولیت را به کارکنان سازمان داد و اجرا را به زائران داوطلب و نیروهای کارگزار سپرد. 
به گزارش فارس، در حج امسال 39 هزار و 635 نفر از کشورمان به حج تمتع مشرف شدند که با توجه به محدودیت اعمال شده از سوی سعودی‌ها همه زائران کم‌تر از 65 سال داشتند.