بزرگنمايي:

پیام خراسان - حجت الاسلام محمدرضا حسن بیگی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، به تبیین جایگاه و نقش زیارت در تقویت انسجام و وحدت جامعه اسلامی و ارائه راهکار‌هایی برای معرفی عمیق این مفهوم به نسل جوان پرداخت.
وی در این بحث که بر مبانی اندیشه رهبر معظم انقلاب اسلامی استوار بود، زیارت را نه تنها یک عمل عبادی فردی، بلکه یک قدرت نرم فرهنگی مؤثر و ابزاری کلیدی برای توسعه و تعمیق هویت دینی و وحدت میان مسلمانان قلمداد کرد.
حجت الاسلام حسن بیگی در تشریح خصوصیات یک زیارت اصیل و کامل، اظهار داشت: از نگاه مقام معظم رهبری، زیارت اساساً یک امر معنوی است که امتداد و تأثیرگذاری عمیق و بسزایی در حوزه اجتماعی و شئونات زندگی فردی و اجتماعی افراد دارد.
وی جامع‌ترین و مشخص‌ترین بیانات رهبر معظم انقلاب در این زمینه را د داشته‌اند و در آن به آداب زیارت حضرت امام رضا (ع) پرداخته‌اند.
حجت الاسلام حسن بیگی مهمترین نکات مطرح شده توسط رهبر انقلاب در خصوص آداب زیارت را دیداری دانست که ایشان با اعضای سپاه حفاظت ولی امر در اوایل دهه 80 شمسی داشتند، برشمرد:
1.وجه به حضور امام
حجت الاسلام حسن بیگی بیان کرد: معظم‌له تأکید دارند که زائر باید در هنگام زیارت، متوجه حضور آن روح والا و صاحب مزار باشد و بداند که صرفاً برای بازدید یا انجام یک رسم نیامده، بلکه به دنبال ملاقات با امام و تشرف به محضر یک موجود والا مقام است.
2. حرف زدن و گفتگو با امام
وی افزود: صرف دیدن کافی نیست؛ زائر باید با امام سخن بگوید، درد دل کند و حرف دل خود را با ایشان در میان بگذارد.
3. عرض سلام و ادب
حجت الاسلام حسن بیگی اظهار داشت: سلام دادن به امام، نشانه عرض ادب و احترام است و بر اساس روایات، ائمه اطهار (ع) پاسخ سلام زائران خود را می‌دهند.
4. خواندن زیارت‌های مأثوره
وی تاکید کرد: این زیارت‌ها با مضامین عالی و بیان شیوا، زبان حال زائر هستند که می‌توان از زیارت امین‌الله (که در همه اماکن ائمه قابل قرائت است) و زیارت جامعه کبیره با مضامین فوق‌العاده و منحصر به فرد آن نام برد که حتی اگر امکان خواندن تمام این زیارات نباشد، قرائت بخشی از آنها نیز ارزشمند است.
5. نماز خواندن و ذکر گفتن
وی تأکید رهبر انقلاب بر غنیمت شمردن فرصت حضور در اماکن زیارتی برای اقامه نماز (واجب، قضا، مستحبی برای خود یا اموات) و گفتن اذکار شریف (مانند لا اله الا الله، تسبیحات اربعه) را مورد اشاره قرار داد و افزود: این اعمال در اتصال قلب مؤثر بوده و مقدمه‌ای برای بهره‌مندی عمیق‌تر از فضای معنوی زیارت هستند و باید از غفلت با موبایل و گفتگو‌های غیرضروری پرهیز کرد.
6. توجه به مخاطب در هنگام قرائت زیارت‌نامه
حجت الاسلام حسن بیگی اشاره کرد: رهبری بر آن تأکید دارند؛ اینکه حتی اگر زائر معنای دقیق عبارات زیارت‌نامه را نداند، همین که متوجه باشد این کلمات خطاب به چه کسی و با چه جایگاهی بیان می‌شود، در کیفیت و عمق قرائت و حس و حال زائر تفاوت چشمگیری ایجاد می‌کند.
معرفی زیارت به نسل جوان: گذار از سطحی‌نگری به معرفت عمیق
وی در ادامه به یکی از چالش‌های مهم، یعنی معرفی زیارت به نسل جوان به گونه‌ای که از نگاه سطحی‌نگر فاصله گرفته و به سمت معرفت عمیق سوق داده شوند، پرداخت و راهکار‌هایی را بر اساس اندیشه رهبر معظم انقلاب ارائه داد.
1. شناخت تاریخ و پیشینه
حجت الاسلام حسن بیگی اولین و مهمترین گام برای عبور از سطحی‌نگری را شناخت عقبه تاریخی و معرفتی زیارت دانست و تصریح کرد: «جوان باید بداند که به زیارت چه شخصیتی مشرف می‌شود؟ آیا او یک انسان عادی است یا یک انسان معصوم، حجت‌الله، ولی‌الله، خلیفه الله؟» وی تأکید کرد که آشنایی با ویژگی‌ها، سجایای اخلاقی و سیره زندگی فردی و اجتماعی ائمه معصومین (ع) امری ضروری است.
2. تبیین معنویت حقیقی در برابر معنویت‌های نوظهور
وی با اشاره به رواج معنویت‌های کاذب، ظاهری و زودگذر در دنیای امروز، بر لزوم تبیین معنویت اصیل و ریشه‌دار که در زیارت نهفته است، تأکید کرد. وی با ذکر عبارتی از رهبر انقلاب مبنی بر اینکه برخی خیال می‌کنند باید صرفاً به ضریح بچسبند یا جسم خود را متصل کنند، خاطرنشان کرد که این اقدامات ظاهری فایده‌ای ندارد و مهم تلاش برای «اتصال دل» است. وی افزود که اگر دل متصل شود، زیارت‌های ظاهری جای خود را به زیارت حقیقی و واقعی می‌دهد.
3. یادآوری امکان زیارت از راه دور
حجت الاسلام حسن بیگی با اشاره به روایات متعدد، اهمیت زیارت و عرض سلام از راه دور را یادآور شد و بیان داشت که اگر شرایط حضور فیزیکی فراهم نیست، می‌توان از هر کجا با سلام دادن به ائمه (ع) ارتباط برقرار کرد، چرا که امام حاضر است و پاسخگو می‌باشد.
4. نمایاندن امتداد عملی و چشاندن اثرات زیارت
وی یکی از مؤثرترین راهکار‌ها برای جذب و اقناع جوانان را نشان دادن تأثیر عملی و ملموس زیارت در زندگی و رفتار مؤمنین دانست و اظهار داشت: «جوانان به شدت از ما (به عنوان کسانی که به زیارت می‌رویم) تأثیر می‌پذیرند. باید امتداد آن زیارت را در ابعاد مختلف زندگی و رفتار ما بچشند.» وی این مسئله را یکی از مهمترین عوامل تربیتی در زمینه معرفی زیارت به نسل جوان برشمرد و تأکید کرد که باید مشخص شود که رفتن و آمدن ما به زیارت، چه تغییری در ما ایجاد کرده و آیا ملاقات با ولی‌الله، بر زندگی ما اثرگذار بوده است.
5. تأکید بر گفتگوی قلبی در زیارت
حجت الاسلام حسن بیگی تصریح نمود: در هنگام زیارت، باید با دل سخن گفت. وی با اشاره به بیان رهبر معظم انقلاب مبنی بر لزوم جمع بودن و مشغول مخاطب بودن دل و پرهیز از سرگرم شدن به مشغله‌های محیطی، خواستار تلاش برای فارغ کردن دل و ذهن از این امور و برقراری ارتباط معنوی با صاحب مزار، ولو برای چند دقیقه، شد.
به گفته محمدرضا حسن بیگی، معرفی این ابعاد مختلف از زیارت، از فلسفه وحدت‌بخش آن گرفته تا آداب معرفتی و راهکار‌های ارتباط قلبی، اگر با زبانی شیوا و روان به نسل جوان ارائه شود، می‌تواند نقش بسزایی در تعمیق نگاه ایشان به این فریضه الهی و دوری از نگاه‌های سطحی و قشری ایفا نماید.
وحدت از منظر رهبر معظم انقلاب: ستون قوام‌بخش جامعه و سد راه دشمنان
حجت الاسلام حسن بیگی با اشاره به نگاه بنیادین رهبر معظم انقلاب به مقوله وحدت اسلامی، بیان داشت: معظم‌له وحدت را همچون عنصری حیاتی و قوام‌بخش برای جامعه می‌دانند که کارکردی دوگانه و هم‌افزا دارد؛ از سویی به رشد، بالندگی و پیشرفت درونی جامعه اسلامی کمک می‌کند و از سوی دیگر، با ایجاد انسجام درونی، مسیر و امکان غلبه دشمنان و بدخواهان را سد می‌نماید.
وی اظهار داشت: در دیدگاه رهبری، هرگاه این وحدت و یکپارچگی بر پایه‌های محکم ارزش‌ها و باور‌های عمیق دینی استوار شود، ماندگاری و عمر آن طولانی‌تر خواهد شد. وی افزود که چنین جامعه‌ای نه تنها درونی قوی و مستحکم می‌یابد، بلکه همین اقتدار درونی، امکان وارد کردن ضربه و ایجاد گسست در آن را برای دشمنان بسیار دشوارتر می‌سازد.
سه ضلع اصلی وحدت در کلام رهبری
حجت الاسلام حسن بیگی در ادامه با تأکید بر اهمیت فوق‌العاده‌ای که مقام معظم رهبری برای وحدت قائل هستند، به سه محور اصلی که ایشان همواره در تبیین این موضوع مد نظر دارند، اشاره کرد و خاطرنشان کرد:
نخست، مسئله معنا، اهمیت و ضرورت وحدت اسلامی است
وی ابراز کرد: در بسیاری از دیدار‌ها و مناسبت‌ها، نظیر کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی، دیدار‌های میلاد پیامبر اکرم (ص) و گردهمایی‌های مختلف با حضور شخصیت‌ها و قومیت‌های اسلامی، مورد تأکید حضرت آیت‌الله خامنه‌ای قرار گرفته است. ایشان همواره بر برادری و وحدت میان عموم فرق اسلامی، به استثناء گروهک‌های کوچک و منحرفی نظیر ناصبی‌ها، پافشاری دارند.
دوم، خطرات و موانع پیش روی تحقق وحدت است
حجت الاسلام حسن بیگی تصریح کرد: از جمله مهمترین این موانع، مسئله کج‌فهمی، بی‌اطلاعی و ناآگاهی است که همواره یکی از چالش‌های اصلی در مسیر وحدت بوده است.
وی عامل دوم را عوامانه شدن اختلافات مذهبی و کشاندن مباحث عمیق فقهی و کلامی به سطح جامعه و تبدیل آن به عامل درگیری و خشونت دانست.
حجت الاسلام حسن بیگی با تأکید بر اینکه اشتراکات اساسی میان مسلمانان – نظیر خدای واحد، کتاب واحد، پیامبر واحد، قبله واحد – به مراتب بیشتر از افتراقات است، بر لزوم پرهیز از دامن زدن به اختلافات در میان عموم جامعه تأکید ورزید.
سوم، پیشنهادات و راهکار‌های عملی برای تحقق وحدت اسلامی است
وی در این باره به مواردی، چون برجسته کردن مبارزه با استعمار و دشمن مشترک به عنوان اولویت اول و همچنین تمرکز بر وجود مبارک نبی مکرم اسلام (ص) به عنوان بزرگترین مایه وحدت اشاره کرد و آن را از جمله راهکار‌های ارائه شده توسط رهبر انقلاب دانست.
پیوند زیارت و وحدت: پرورش حب اهل بیت (ع)، عامل تبعیت و هویت دینی
حجت الاسلام حسن بیگی در بخش مهمی از سخنان خود به نقطه اتصال میان مسئله زیارت و تقویت وحدت اسلامی پرداخت و بیان داشت: «نباید از یاد برد که زیارت یک قدرت نرم فرهنگی بی‌بدیل است که اتفاقاً می‌توانیم از این ظرفیت عظیم برای توسعه ابزار‌های مؤثر خود در مسیر وحدت و هویت‌بخشی استفاده کنیم.»
وی با اشاره به نکته‌ای کلیدی در اندیشه مقام معظم رهبری، خاطرنشان کرد: «در نگاه ایشان، محال است که انسان بتواند از کسی تبعیت کند، در حالی که نسبت به او حب و علاقه نداشته باشد.» بنابراین، گام اول در مسیر تبعیت و همراهی، پرورش همین حب است.
حجت الاسلام حسن بیگی افزود: «این حب به اهل بیت (ع) که به واسطه زیارت و حضور در محضر آنان (چه از نزدیک و چه از دور) محقق می‌شود، خود به خود تبعیت‌پذیری می‌آورد و منجر به تغییر در زندگی و سیره عملی فرد می‌گردد.»
وی در پایان زیارت را یکی از اصلی‌ترین عواملی برشمرد که می‌تواند به ایجاد و تقویت فرهنگ و هویت دینی در جامعه کمک کند و تأکید کرد: «اگر می‌خواهیم یکی از عوامل اصلی وحدت و تقویت فرهنگ و هویت دینی را مورد توجه قرار دهیم، باید بر مسئله زیارت تأکید کنیم؛ چرا که زیارت با ایجاد حب به اهل بیت (ع)، زمینه‌ساز همگرایی و وحدت قلوب می‌شود و فلسفه عظیم این حرکت، در صورت فراگیر شدن، ثمرات مثبت فراوانی در پی خواهد داشت.»