پیام خراسان - حمل‌ونقل شهری با سهمی بالغ بر 60 تا 65 درصد، اصلی‌ترین منبع آلودگی هوای کلانشهر مشهد شناخته شده است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز خراسان رضوی، رئیس اداره محیط زیست، سلامت و ایمنی شهرداری مشهد گفت: براساس آخرین انتشار آلودگی هوای مشهد در س ال‌های 1403 تا 1404، خودرو‌های شخصی، اتوبوس‌های فرسوده، موتورسیکلت‌ها و ماشین‌آلات عمرانی در این بخش بیشترین نقش را ایفا می‌کنند.
محمد پذیرا ادامه داد: در روز‌هایی که شاخص AQI از 100 عبور می‌کند، توصیه می‌شود کودکان، سالمندان و بیماران از خروج غیرضروری از منزل خودداری کنند؛ در شرایط بحرانی AQI (بالای 150)، فعالیت‌های فیزیکی در فضای باز ممنوع و استفاده از ماسک N95 ضروری است.
او با اشاره به اقدامات شهرداری مشهد در این خصوص افزود: اطلاع‌رسانی لحظه‌ای از طریق اپلیکیشن هوای مشهد، سایت شهرداری و رسانه‌های محلی انجام می‌شود و شهرداری مشهد در زمینه نظارت بر صنایع و تجهیز ایستگاه‌های سنجش هوا با سازمان محیط‌زیست استان همکاری دارد.
وی تاکید کرد: وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در ارائه هشدار‌های سلامت‌محور و آموزش عمومی فعال هستند و پلیس راهور، شرکت نفت و اداره کل هواشناسی نیز در اجرای محدودیت‌های ترافیکی، کنترل کیفیت سوخت و پیش‌بینی وضعیت هوا مشارکت دارند.
رئیس اداره محیط زیست، سلامت و ایمنی شهرداری مشهد گفت: در روز‌هایی که شاخص کیفیت هوا (AQI) از 150 فراتر می‌رود، می‌بایست ورود خودرو‌های فرسوده به مرکز شهر ممنوع شود؛ همچنین فعالیت واحد‌های صنعتی آلاینده در حاشیه شهر به‌طور موقت تعطیل یا ظرفیت آنها کاهش می‌یابد؛ با این حال، برای کنترل گردوغبار، اقدامات کوتاه‌مدت موثری وجود ندارد و راهکار‌ها عمدتاً بلندمدت هستند.
پذیرا تصریح کرد: طرح ملی مبارزه با بیابان‌زایی در مشهد شامل کاشت درختان مقاوم به خشکی، اجرای طرح‌های آبخیزداری، ساخت گابیون و توسعه کمربند سبز شهری است؛ این کمربند نقش فیلتر طبیعی در برابر ذرات معلق را ایفا می‌کند؛ ضمنا مدیریت پایدار منابع آب، کاهش برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و اصلاح الگوی کشاورزی نیز از جمله اقدامات کلیدی هستند.
وی تاکید کرد: در سطح بین‌المللی، ایران می‌تواند از طریق سازمان‌هایی مانند UNCCD، پیگیر کاهش گردوغبار فرامرزی باشد؛ همچنین آزمایش بارورسازی ابر‌ها در فصل بهار به‌عنوان راهکاری نوآورانه در حال بررسی است.
رئیس اداره محیط زیست، سلامت و ایمنی شهرداری مشهد با این توضیح که گردوغبار طبیعی و منطقه‌ای با سهمی حدود 20 تا 25 درصد در رتبه دوم آلاینده‌های هوا قرار دارد، گفت: این پدیده به‌ویژه در فصول خشک و بهار، تحت تأثیر بیابان‌های اطراف، کاهش پوشش گیاهی و خشکسالی‌های مداوم، شدت می‌گیرد و در روز‌های بحرانی، سهم گردوغبار حتی ممکن است از حمل‌ونقل پیشی بگیرد.
وی افزود: صنایع کوچک و متوسط مشهد که عمدتاً در خارج از محدوده شهری فعالیت دارند، حدود 8 تا 10 درصد از آلودگی را تولید می‌کنند و سوخت‌های خانگی و گرمایشی نیز با سهمی نزدیک به 5 درصد، کمترین نقش را در آلودگی ایفا می‌کنند؛ هرچند در فصول سرد این سهم اندکی افزایش می‌یابد.
پذیرا اظهار کرد: با توجه به اینکه گردوغبار مشهد منشأیی دوگانه دارد، در بخش داخلی، دشت‌های خشک‌شده اطراف مشهد مانند طرقبه، کلات و قوچان به‌دلیل کاهش منابع آبی، تخریب پوشش گیاهی و برداشت بی‌رویه آب برای کشاورزی، به کانون‌های فعال گردوغبار تبدیل شده‌اند؛ همچنین کویر‌های جنوب خراسان مانند لوت شمالی و سبزوار– قوچان با وزش باد‌های شمالی، ذرات ریز را به سمت مشهد منتقل می‌کنند.
وی ادامه داد: در بخش خارجی، کشور ترکمنستان با دریاچه‌های خشک‌شده ساری‌کامیش و کاراکوم، نقش مهمی در انتقال گردوغبار به خراسان رضوی دارد و باد‌های شمالی و شمال شرقی در فصل بهار و اواخر تابستان، ذرات معلق را ظرف 24 تا 48 ساعت به شهر‌های مرزی و سپس مشهد می‌رسانند که این پدیده با کاهش دید افقی، تغییر رنگ آسمان و افزایش ناگهانی ذرات PM10 همراه است.