پیام خراسان - سومین دوره آموزشی «اقلیم قلم» که از سی‌ام مهر و هم‌زمان با برگزاری دوازدهمین نمایشگاه کتاب استانی خراسان شمالی در شهر بجنورد آغاز شده، جمعه دوم آبان به کار خود پایان می‌دهد.
به گزارش خبرگزاری صداو سیما ، «خانه» و «اقلیم» را نه صرفاً یک ساختمان یا یک مکان جغرافیایی، که پناهگاه رؤیا و خاطره خوانده‌اند و ادبیات اقلیمی بازگشت به همین پناه است، یعنی بازگشت به زبانی که از خاک برمی‌خیزد. برگزاری سومین دوره «اقلیم قلم» نیز بر اساس ضرورت توجه به همین مقوله در دستور کار قرار گرفته بود و اهدافی، چون برقراری عدالت آموزشی را نیز دنبال می‌کرد.
مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران پیشتر طی گفت‌وگویی درباره چرایی برپایی اقلیم قلم، با اشاره به تنوع قومی و زبانی در خراسان شمالی گفت که خراسان شمالی با تنوع قومی گسترده‌ای، چون ترک، کرد، ترکمن، فارس و تات، از نظر فرهنگی بسیار متکثر است و همین تنوع قومی و زبانی، خراسان شمالی را به یکی از مستعدترین استان‌ها برای تولید ادبیات اقلیمی و بوم‌گرا تبدیل می‌کند.
به باور ابراهیم حیدری، هر قوم با زبان و زیست‌جهان خاص خود، حامل بخشی از روایت بزرگ ایران است و به همین دلیل خانه کتاب و ادبیات ایران تصمیم گرفته تا سومین دوره «اقلیم قلم» را هم‌زمان با برگزاری دوازدهمین نمایشگاه کتاب استان خراسان شمالی در بجنورد برگزار کند تا از این طریق بستری فراهم شود برای گفت‌وگوی نویسندگان، پژوهشگران و فعالان فرهنگی درباره ظرفیت‌های بومی، روایت‌های محلی و امکان‌های تازه در ادبیات معاصر.
غلامرضا طریقی؛ معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران نیز در گفت‌وگویی اشاره کرده بود که: «در سال‌های اخیر، به دلیل غلبه سبک تهرانی و نثر ترجمه‌ای در داستان‌نویسی کشور، فاصله‌ای میان زبان فارسی معیار و فرهنگ‌های بومی افتاده است.» فاصله مورد اشاره نه فقط یک فاصله زبانی ساده، که گسستی است از حافظه زیسته و خیال بومی. در جهانی که روایت‌ها از متن زندگی جدا افتاده‌اند، اقلیم می‌تواند همان خانه‌ای باشد که متفکر سرشناس فرانسوی گاستون باشلار از آن به این شرح سخن گفته است: «جایی برای بازآفرینی رؤیا و برای بازگشت به ریشه‌های انسانی زبان.» بنابراین شاید یکی از مسیر‌های مؤثر برای عرضه روایت ایران و خرده‌روایت‌های ذیل فرهنگ ایران، احیای ادبیات اقلیمی باشد.
در سومین دوره «اقلیم قلم» مدرسانی، چون مجید قیصری، علیرضا محمودی ایرانمهر، اسماعیل حاجی‌علیان و رامبد خانلری به آموزش شرکت‌کنندگان پرداختند. قیصری در کارگاه خود بر اهمیت بازشناسی اقلیم و زیست‌بوم بومی در آثار ادبی تأکید کرد و بیان داشت که گاه اقلیم خود را درست نمی‌بینیم و از آن فاصله می‌گیریم، اما وقتی پس از مدتی بازمی‌گردیم، متوجه ارزش‌ها و داشته‌های نادیده‌مان می‌شویم.
محمودی ایرانمهر نیز در کارگاه خود به شیوه نگاه به جهان در داستان‌نویسی پرداخت و ماهیت داستان را کلی و فراگیر دانست که از زمان و مکان فراتر می‌رود. وی با بیان اینکه داستان بازآفرینی و درک دوباره جهان است، بر نقش مفاهیم آشنایی‌زدایی و پدیدارشناسی در خلق فضای اقلیمی تأکید کرد.
حاجی‌علیان نیز در بخشی از کارگاه خود به چیستی و ویژگی‌های داستان اقلیمی پرداخت و توضیح داد که اقلیم برای نویسنده هم چالش است و هم جذابیت. به گفته وی، داستان اقلیمی زمانی شکل می‌گیرد که چالش شخصیت، بستر فرهنگی، زمان و مکان در هم تنیده شود و نویسنده از دل این سه محور، به درک و بیان مسئله انسانی برسد.
خانلری نیز در جمع شرکت‌کنندگان، ادبیات اقلیمی را یکی از شاخه‌های مهم و ضروری ادبیات معاصر دانست و بر لزوم توجه بیشتر نویسندگان جوان به این گونه ادبی تأکید کرد.
باید اشاره کرد که ادبیات اقلیمی، تنها بازتابی از جغرافیا نیست، بلکه محاکاتی است از جان آدمی در پیوند با خاک، زبان و حافظه جمعی. این گونه ادبی، امکان آن را فراهم می‌آورد که روایت‌ها از دل زیست‌بوم و نه از الگو‌های وارداتی یا زبان‌های بی‌ریشه برخیزند. در جهانی که همسان‌سازی فرهنگی و زبانی، تنوع را تهدید می‌کند، ادبیات اقلیمی می‌تواند همچون پناهگاهی برای بازشناسی تفاوت‌ها و صیانت از ریشه‌ها عمل کند.
بازگشت به اقلیم، بازگشت به زبان مادری در معنای عمیق آن است؛ زبانی که نه‌تنها واژه، بلکه تجربه، صدا و سکوت را حمل می‌کند. این ادبیات، نویسنده را به مواجهه با جهان از منظر بومی خود دعوت می‌کند؛ از لحن روستا تا ریتم باد، از حافظه محلی تا خیال جمعی. در چنین مواجهه‌ای، داستان نه‌تنها بازآفرینی جهان، بلکه بازآفرینی خویشتن است.