پیام خراسان - تسنیم / مهاجرت معکوس، در روستاهای خراسان جنوبی با اجرای سیاست‌های اشتغال خرد، توسعه زیرساخت‌ها و حمایت‌های محلی، فرصتی تازه برای زندگی فراهم کرده است به طوری که به عنوان شاخصی مهم برای سنجش عملکرد بخشداران تبدیل شده است.
مهاجرت از روستا به شهر طی چند دهه گذشته، بسیاری از روستاهای خراسان جنوبی را به بن‌بست جمعیتی رسانده بود؛ اما حالا نشانه‌های روشن بازگشت فرزندان دیار به خانه‌های پدری به چشم می‌خورد. این مهاجرت معکوس، در روستاهایی رخ داده که با اجرای سیاست‌های اشتغال خرد، توسعه زیرساخت‌ها و حمایت‌های محلی، فرصتی تازه برای زندگی فراهم شده است. مسئولان استانی آن را به شاخصی مهم برای سنجش عملکرد بخشداران تبدیل کرده‌اند.
مهاجرت معکوس؛ شاخص عملکرد بخشداران شده است
جواد هاشمی، مدیرکل امور روستایی و شوراهای استانداری خراسان جنوبی، (14 تیر 1403)، ضمن تأیید بازگشت جمعیت به برخی روستاها، بیان کرد: مهاجرت معکوس در روستاهای دشتغران، اسدآباد (نهبندان)، تیغدر (قاینات)، کلاته مصیب (سرایان)، سلم‌آباد (سربیشه) و چند روستای دیگر اتفاق افتاده و تبدیل به معیاری برای موفقیت مدیریت محلی شده است.
این روند نشان‌دهنده اثرگذاری برنامه‌های توسعه روستایی، حمایت‌های معیشتی و بهبود زیرساخت‌هاست.
رونقی که در 7 روستا دیده شد
بازگشت جمعیت به این روستاها همراه با بازسازی خانه‌ها و راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک بوده است. خانواده‌ها با مرمت خانه‌های پدری، کارگاه‌های صنایع دستی، کشاورزی و بسته‌بندی محصولات محلی ایجاد کرده‌اند. این اقدام‌ها علاوه بر حفظ هویت فرهنگی، زمینه‌های اشتغال و درآمدزایی را فراهم کرده‌اند. یکی از ارکان مهم موفقیت طرح مهاجرت معکوس، فعالیت صندوق‌های خرد زنان روستایی است که بنا بر گزارشات (فروردین 1403)، در بیش از 38 روستا فعال بوده و توانسته سرمایه اولیه کسب‌وکارهای خانگی را فراهم کند. اشتغال زنان به ویژه در حوزه صنایع دستی و بسته‌بندی زعفران، به تثبیت سکونت خانواده‌ها کمک کرده است.
عوامل کلیدی مهاجرت معکوس
- اشتغال بانوان؛ موتور اصلی ماندگاری: زنان روستایی با راه‌اندازی کسب‌وکارهای خرد در صنایع دستی، کشاورزی و خدمات، نقش حیاتی در تثبیت خانواده‌ها ایفا می‌کنند.
- ترکیب حکمرانی منطقه‌ای و سرمایه‌گذاری زیربنایی: تلاش مدیران محلی برای بهبود زیرساخت‌ها و ارائه تسهیلات از عوامل موفقیت این طرح‌هاست.
- تکیه بر محصول فرهنگی و گردشگری: بهره‌گیری از جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی روستاها، به ویژه توسعه بوم‌گردی، مشوق مهمی برای بازگشت و ماندگاری جمعیت بوده است.
اگر امکانات باشد، می‌مانیم
سمیه احمدی (26 ساله) از روستای تیغدر (قاینات) می‌گوید: اگر اینترنت درست و بازار فروش صنایع دستی داشته باشیم، نه تنها می‌مانیم بلکه می‌توانیم کار هم ایجاد کنیم.
محمدرضا رجبی از کلاته مصیب (سرایان) نیز بیان کرد: ما حاضر نیستیم فقط برای شغل کارگری به شهر برویم. اگر اینجا حمایت شود، کشاورزی و بوم‌گردی کفاف زندگی‌مان را می‌دهد.
این نظرات نشان می‌دهد که جوانان با وجود علاقه به روستا، نیازمند فرصت‌های واقعی اقتصادی و زیرساختی هستند.
روستاهای زنده با گام‌های کوچک
مهاجرت معکوس در خراسان جنوبی بیش از یک روند اجتماعی، یک طرح راهبردی برای توسعه پایدار مناطق مرزی است. این الگو اگر با استمرار حمایت‌ها و توسعه زیرساخت‌ها همراه باشد، می‌تواند به نمونه‌ای موفق در سطح ملی تبدیل شود.